233 / 517
Vergi Denetimi Açısından Beyan Edilen Gelirin Doğruluğunun Tespit Yöntemleri
232
Arama, vergi hukukunun yanı sıra Anayasa ile güvence altına
alınan birçok hak ve özgürlüğün özüne dokunan bir müessesedir
84
.
İçerisinde “arama” ve “el koyma” tedbirlerini barındıran bir inceleme
türü
85
olan aramalı vergi incelemesinin amacı, gerçek vergi matrahını
gösteren defter, belge, bilgisayar, digital veriler dâhil her türlü kayna-
ğa ulaşabilmektir
86
. Mükelleflerin beyanlarının kontrol edildiği dene-
tim türlerinden birisi olan aramalı vergi incelemesini diğer türlerden
ayıran en önemli özellik, mükelleflerin rızasına bakılmaksızın işlenen
suça
87
ilişkin unsurlara sulh hâkiminden alınan bir karar ile el konul-
masıdır
88
. Sulh hâkimi tarafından verilecek kararda, arama nedeni,
aranacak kişi ve yerlerin açık adresleri ile kararın geçerlilik süresinin
yazılı olması gerekir
89
.
İhbar veya yapılan incelemeler dolayısıyla, bir mükellefin vergi ka-
çırdığına delalet eden emarelerin bulunması durumunda, bu mükellef
veya kaçakçılıkla ilgisi görülen diğer şahısların iş yerleri, meskenleri
gibi yerler ile üzerlerinde arama yapılabilecektir. Aramanın yapıla-
bilmesi için, vergi incelemesi yapmaya yetkili olanların buna lüzum
göstermesi ve gerekçeli bir yazı ile arama kararı vermeye yetkili sulh
yargıcından bunu istemesi ve sulh yargıcının istenilen yerlerde arama
yapılmasına karar vermesi gerekmektedir
90
. Danıştay tarafından ve-
rilen bir kararda da, arama yapılabilmesi için, ancak bir ihbar ya da
inceleme elemanları tarafından görülen lüzum üzerine sulh hâkimi
tarafından verilmiş bir karar olması gerektiği ifade edilmiştir
91
. Bir di-
84
Bumin Doğrusöz, “Aramalı Vergi İncelemesi”,
Yaklaşım Dergisi,
Sayı.206, (Şubat
2010), II numaralı bölüm,
www.yaklasim.com(09/03/2014)
85
Emrah Akın, “Aramalı Vergi İncelemesinde Temel Kişi Hakları Bağlamı”,
Yak-
laşım Dergisi,
Sayı.167, (Kasım 2006), I numaralı bölüm,
www.yaklasim.com,
(09/03/2014)
86
Raci Ün, “Aramalı Vergi İncelemesi Usul ve Esasları l”, Yaklaşım Yayınları,
Sayı.191, (Kasım 2008), I-A numaralı bölüm,
www.yaklasim.com(09/03/2014)
87
Kastedilen suç, VUK’un 359’uncu maddesinde düzenlenen “vergi kaçakçılığı
suçu”dur.
88
Engin Hepaksaz, Fatih Çevikcan ve Ersan Öz, “Aramalı Vergi İncelemesi ve İşler-
liği”,
Vergi Dünyası Dergisi,
Sayı.354, (Şubat 2011), s.150
89
Doğrusöz, III numaralı bölüm.
90
İlişkileri sebebiyle muhtelif şahıslar nezdinde ve mahallerde yapılmasına ihtiyaç
duyulan aramalardan birine karar vermeye yetkili olan sulh hakimi, bunlardan
diğer sulh hakimlerinin yetkisinde bulunanlar hakkında da karar vermeye yetki-
lidir.
91
Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu’nun 27/12/2002 Tarih ve 2002/549
Esas ve 2002/ 633 Karar Numaralı Kararı,
www.danistay.gov.tr,(10/03/2014)