sayi115

TBB Dergisi 2014 (115)

Cihat ÖNER

271

Bazen yürütülen faaliyetin mahiyetinin saptanması ve bedel kar-

şılığı yapılıp yapılmadığının ortaya konulması kolay değildir. Olayda

mükellef başkasına ait çekleri vadesinden önce kırmak suretiyle vade

farkı adı altında gelir elde ettiğini iddia etmektedir. Danıştay’a göre

öncelikle elde edildiği iddia edilen bu gelirin nitelendirilmesi şarttır.

Bu nedenle olayda öncelikle iktisadi, ticari ve teknik icapların ve ola-

yın özelliğine göre normal ve mutat olanın ne olduğunun belirlenme-

si gerekmektedir. Somut olayda mükellefin ticari uğraşısının konusu,

plastik ve inşaat malzemeleri alım satımıdır. Faaliyet konusu içerisin-

de çek kırma faaliyeti mevcut değildir. Danıştay’a göre ayrıca, “çek

kırma” diye ticari bir faaliyet yoktur. Türk Ticaret Kanununun 707’nci

maddesi uyarınca çek, görüldüğünde ödenen, kıymetli bir evraktır. Bu

yüzden, vadeli senetler için uygulanabilir nitelikte olan senette yazılı

tutarın “alacağına temlik-cirosu” suretiyle belli bir ıskontoyla üçüncü

kişiden vadesinden önce tahsili anlamına gelen “kırma” müessesesi-

nin çeklerle ilgili olarak uygulanması hukuken olanaksızdır. Sonuç

olarak işin hukuk tekniği, normal ve mutad olanı budur; aksini ispat

mükellefe düşmektedir.

Bu kararda Danıştay sürdürülen faaliyeti

tümden olağan bulmamıştır.

Bu yaklaşımı destekleyen bir başka kararda Danıştay VUK’un

3’üncü maddesi uyarınca ispatlanamayan ve bu yönde hiçbir veri ileri

süremeyen mükellefin iddialarına itibar edilemeyeceğine hükmetmiş-

tir. Söz konusu olayda yine çekle ilgili bir takım iddialar ileri sürül-

mektedir. Olayın taraflarının, çeki alan ve veren kişilerin tutanaklarda

yer alan ifadelerinde, birbirleriyle hiçbir ticari ilişkileri olmadıkları

iddia edilmektedir. Ancak çekin ne tür bir hizmet ifası ve mal teslimi

karşılığı alındığı hususu yükümlü şirket temsilcisi tarafından normal

ve mutat olmayan, iktisadi ticari ve teknik icaplara uymayan bir ifa-

deyle açıklanmıştır. Bu ifadeler kararda yer almamaktadır. İlginç olan

şudur ki tartışma konusu çekin bir emtia alım satımı ile ilişkisi bu-

lunmadığı iddiasına karşı idare tarafından aksini kanıtlayıcı somut bir

veri ortaya konulamamıştır. Ancak Danıştay bunu önemsememekte

çekte yer alan tutarın, çekin alındığı şirkete yapılan bir emtia satımı

karşılığı tahsil edilen tutar olduğunu kabul etmektedir.

Dnş. 7. D., E. 1998/3614, K. 1999/3953, T. 30.11.1999.

Dnş. 11. D., E. 1995/3983, K. 1996/765, T. 04.03.1996.