sayi115

TBB Dergisi 2014 (115)

Cihat ÖNER

273

mektedir. Mahkemenin sektördeki kârlılık oranını araştırması, tespit

edilecek oranı kayıt dışı hâsılata uygulayarak kayıt dışı kazancı tespit

etmesi gerekmektedir.

Danıştay’a göre kazancın iktisadi, ticari ve teknik icaplara uygun

bir şekilde yürütülen bir faaliyetten elde ediliyor olması gerekir. Olay-

da Amerikan Gelir İdaresi tarafından, ilgili kurumun faiz geliri elde

ettiği bildirilmiştir. Davacı bu durumu kabul etmekte, ancak paranın

kendilerinin değil, kendi gruplarına ait başka şirketlerin kurduğu

konsorsiyuma ait olduğunu ve zorunluluk nedeniyle hesabın kendi

adlarına açıldığını iddia etmektedir. Ancak bu durum ticari icaplara

uygun ve mutat değildir. Davacı kurum iddiasını somut delillerle de

ispatlayamamaktadır. Kendi adına kayıtlı bir hesabın başkasına ait

olduğu iddiasının, sözle değil, somut ve hukuken geçerli delillerle is-

patlanması gerekir. Aksi halde, bu iddiaya itibar edilmesi mümkün

değildir.

Sonuç

Esasen ispat yükünün tespiti için kullanılsa da iktisadi, ticari ve

teknik icaplar somut olayların mahiyetinin kavranması bakımından

da işlev görmektedir. Ticari hayatın gerektirdiği bir takım özen yü-

kümlükleri bir kenara bırakılacak olursa, söz konusu icapların tüm

faaliyetler ya da hukuki ilişkiler için geçerli oldukları ileri sürülemez.

Dolayısıyla her bir somut olay bakımdan ayrı ayrı değerlendirilmeleri

gerekir. Danıştay kararlarının sayı ve konu bakımından çok olmasının

nedeni budur. Danıştay’ın sınıflandırılan kararlarında ilkesel bazda

bir takım ölçütlerin geliştirildiği gözlenmektedir. Örneğin verimlik

esası, randıman hesabı ve bedelsiz yapılacak işlerin niteliği gibi konu-

larda genel bir yaklaşım ortaya konulabilir. Ancak Danıştay’ın her bir

somut olayda iktisadi, ticari ve teknik icapları tek tek ele alıp incelediği

de söylenemez. Varılan diğer bir sonuç da kararlarda kullanılan dilin

terim birliğinden yoksun olduğudur. Bazı kararlarda iktisadi yerine

ekonomik, bazı kararlarda icap yerine gereklilik ifadeleri kullanıl-

maktadır.

Dnş. 4. D., E. 2005/2513, K. 2005/763, T. 28.04.2005.

Dnş. 4. D., E. 2003/1204, K. 2004/480, T. 16.03.2004.