sayi115

Danıştay Kararları Işığında Vergi Hukukunda İktisadi, Ticari ve Teknik İcaplar

272

Başka bir kararda Danıştay yine faaliyetin niteliğini dikkate al-

mıştır. Olayda sunulan hizmete ilişkin temel giderlerin günlük olarak

alınıp günlük olarak tüketilmesi nedeniyle bu tür işletmelerde dönem

sonu stoku olarak sadece içecek türü emtianın olabileceğini, şirketin

kıymetinde türü ve miktarı belli olmayan dönem sonu stoku bulun-

masının iktisadi ve ticari icaplara uygun olmadığını hüküm altına al-

mıştır.

Faaliyetin sürdürülmesi ile ilgili iktisadi, ticari ve teknik icapla-

rın tartışıldığı bir karada Danıştay kurumlar arasındaki ilişkiyi irde-

lemektedir. Olayda bir şirketin serbest bölgede kurulu diğer bir şirket

üzerinde tam bir denetime sahip bulunduğu anlaşılmaktadır. Şirketin

ortakları ise Türkiye’de ikamet emektedir. Danıştay’a göre ortakları

vasıtasıyla yönetilmesi mümkün bulunan bir şirketin, menfaat ilişkisi

bulunmayan bir şahsa vekâlet yoluyla tüm idare ve denetimini devret-

mesi ve başka hiçbir firma ile ticari ilişkisinin bulunmaması, iktisadi,

ticari ve teknik icaplara uyan veya mutat ve olağan sayılan bir durum

değildir.

Bu durumda ilişkinin mahiyetinin mükellef tarafından or-

taya konulması beklenmektedir.

Diğer bir uyuşmazlıkta, yürütülen faaliyetin büyüklüğünün ve

sürdürülebilirliğinin iktisadi, ticari ve teknik icaplara uygunluğu tes-

pit edilmeye çalışılmaktadır. Olayda ilk olarak büfe ve çayhane olarak

kiralanan ve bu şekilde faaliyet gösteren işyerinin 38 m2 olduğu orta-

ya konulmuştur. Daha sonra işyerinin bulunduğu muhit de göz önüne

alınarak, işlerin bir kişi, yani mükellef tarafından yerine getirilebil-

mesinin, ticari icaplar ve olayın özelliğine göre normal ve mutat bir

durum olmayacağına karar verilmiştir.

Faaliyetin niteliğinin anılan icaplara uygunluğunun değerlendi-

rilmesinde dikkat edilecek diğer bir husus da faaliyetin kârlılığıdır.

Olayda inceleme elemanından, davacının faaliyet gösterdiği sektörde-

ki kârın iddia ettiği oranda olduğunu ortaya koyması beklenmektedir.

Zira iddia olunduğu gibi, kayıt dışı hâsılatın tamamı kazanç olarak

kabul edildiğinde ortaya çıkan kârlılık oranı ticari icaplara uygun

değildir. Danıştay ayrıca ilk derece mahkemesine de bir görev yükle-

Dnş. 3. D., E. 2006/2472, K. 2007/994, T. 03.04.2007.

Dnş. VDD., E. 2003/287, K. 2003/483, T. 26.12.2003.

Dnş. 4. D., E. 1993/3336, K. 1994/1688, T. 24.03.1994.