sayi115

Tarafların Sulhe Teşvik Edilmesinde Etkili Bir Örnek: İngiliz Hukuk Yargılamasında...

278

GİRİŞ

Common Law hukuk düzenine dâhil olan Amerika Birleşik Dev-

letleri, Birleşik Krallık, Avustralya ve Kanada gibi ülkelerde, uyuşmaz-

lıkların büyük bir kısmının bir mahkeme hükmüne ihtiyaç kalmaksı-

zın sulh ile sonuçlandığı artık bilinen bir olgudur

. Ancak bu durum,

söz konusu ülkelerde sulhe teşvik bakımından yeni adımlar atılmasını

engellememektedir. Çünkü uyuşmazlıklar büyük ölçüde sulh ile so-

nuçlanmakla birlikte, yargılama giderleri ile ilişkili olarak iki büyük

problemin devam ettiği görülmektedir. Söz konusu ülkelerde, özellik-

le avukatlık ücretinin varabildiği boyutlar sebebiyle, yargılama mali-

yetleri çok yüksek olabilmekte

; sayıları az da olsa yargılamaya giden

uyuşmazlıklarda giderler milyonlarla ifade edilebilecek boyutlara ula-

şabilmektedir. İkinci olarak, sulh her zaman dava açılmadan veya da-

vanın hemen başında gerçekleşmemekte, bu da uyuşmazlık tarafların

sulhüyle bitse dahi çoğu zaman yüksek miktarda yargılama giderleri

yapılmasına neden olmaktadır.

Yukarıda bahsettiğimiz her iki probleme de çözüm olabilmesi

amacıyla, 1999 yılında uygulamaya giren ve Hukuk Usulü Kuralları

(

Civil Procedure Rules

– CPR) olarak isimlendirilen İngiliz Hukuk Usu-

lü Kanununda, tarafların sulhe teşvik edilmelerini sağlamak amacıy-

la, belki de en etkili ikna aracı olan yargılama giderleri konusu esas

alınarak bazı hükümler getirilmiş ve söz konusu hükümler Kanunun

36. Kısmında “sulh önerileri (

offers to settle

)” başlığı altında düzenlen-

miştir. Bu sebeple söz konusu önerilerin uygulama ve literatürde “36.

Kısım önerileri” şeklinde ifade edildiği de görülmektedir.

36. Kısım hükümleri ile düzenlemiş olan ve bu makalenin konu-

sunu oluşturan resmî sulh önerisi, genelde İngiliz hukuku, özelde de

Common Law hukuk düzenine dâhil olan ülkelerde tarafların sulh olması ile biten

uyuşmazlıkların ilgili hukuk sistemlerindeki tüm uyuşmazlıklar içindeki oranı

hakkında çok farklı istatistikler bulunmakla birlikte, bu rakamın yüzde doksan ile

yüzde doksan dokuz arasında ifade edildiği görülmektedir. Hensler, D.R., “USA

National Report“, The Costs and Funding of Civil Litigation (Editors: C. Hodges,

S. Vogenauer, M. Tulibacka), Oxford 2010, s. 535; Maxeiner, J.R., “The American

‘Rule’: Assuring the Lion His Share”, Cost and Fee Allocation in Civil Procedure

(Editor: M. Reimann), New York 2012, s. 295.

Bu konu hakkında bkz. Reimann, M., “Cost and Fee Allocation in Civil Procedure:

A Synthesis”, Cost and Fee Allocation in Civil Procedure (Editor: M. Reimann),

New York 2012, s. 22.