sayi115

TBB Dergisi 2014 (115)

Bülent ALTINSOY

3.a.b. Mahkûmların Mektuplaşması

Mektuplaşma cezaevinde bulunan herkes açısından dış dünya ile

bağlantı kurmanın önemli bir aracı olduğu için mahkûmların sosyal-

leştirilmesi adına hayati öneme sahiptir. Bu nedenle AİHM, mektup-

laşmaya izin verilmemesi halinde mahkûmların dış dünyayla ve aile-

leriyle bağlantılarının önemli ölçüde zayıflayacağı bilinciyle, durumun

mahkûmlar için taşıdığı özel önemi dikkate almaktadır.

AİHM’ye

göre haberleşme hakkına müdahale mahkûmun tâbi olduğu hürriyeti

bağlayıcı cezanın doğasında var olan bir özgürlük sınırlaması olması-

na rağmen

müdahalenin öngörülen meşru amacın gerektirdiği ölçü-

yü aşmaması gerektiğini vurgulamaktadır.

Avrupa Konseyi’ne üye ülkelerde genellikle mektuplar denet-

lenmekle birlikte uygulanan sistemler ülkeden ülkeye farklılık gös-

termektedir.

İspanya, Danimarka ve Slovenya’da denetim sırasında

hükümlü hazır bulunmakta iken, Belçika’da denetimi bizzat cezaevi

müdürü gerçekleştirmektedir. İtalya’da ise mektupların denetlenebil-

mesi için hâkim veya savcının kararı gerekmektedir.

Bunun dışında

Fransa, İngiltere, İsviçre gibi insan hakları noktasında önemli yol kat

etmiş ülkeler de çeşitli istisnaları olmakla birlikte mahkûmların mek-

tuplarının denetimini yapmaktadır.

Mektuplaşmanın sınırlandırılmasına ilişkin mahkûmlarca ya-

pılan başvurular, genel olarak hukuki mevzuatın belirsiz olması ile

öngörülebilir ve mahkûmlarca erişilebilir olmamasına bağlı olarak

hukukilik şartının yerine getirilmediği savına dayalı ihlal iddialarına

odaklanmaktadır.

Gerçekten de gerek ülkemize gerekse de Avrupa

Konseyi’ne üye diğer devletlere baktığımızda mahkûmlara yönelik en

sık rastlanan hak ihlallerinin hukukilik şartına uyulmadığı gerekçe-

siyle verildiği görülecektir. Nitekim Fethullah Akpulat/Türkiye kara-

D.J. Harris, M. O’Boyle, E.P. Bates, C.M. Buckley, Avrupa İnsan Hakları Sözleşme-

si Hukuku, Oxford University Press, 2009 (Avrupa Konseyi, 2012, Türkçe baskı),

s.413

De Courcy/Birleşik Krallık, Baş. No. 2749/66, 111.07.1967

Pfeifer ve Plankl/Avusturya, Baş. No. 10802/84, 25.02.1992

Güçlü Akyürek, Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu, Seçkin Yayınları, Ankara,

2011, s. 91

Herzog-Evans Martine, L’intimite du detanu et de ses proches en droit compare,

Paris, 2000, s.82 (Aktaran; Akyürek, s.91)

Güçlü Akyürek, s. 91-92

D.J. Harris, M. O’Boyle, E.P. Bates, C.M. Buckley, s.413