sayi115

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Mahkûmların Özel Hayatı

rim niteliği taşıyan bu hak iç hukuk düzenimize dâhil edilmiştir. Bu

Yönetmelik’te hükümlü ve tutukluların ödüllendirilmesi ile ulaşılmak

istenen temel amaç;

bu kişilerin yeniden sosyalleşmesini sağlamak suretiyle

insan haklarına saygılı, hukukî ve toplumsal kurallara bağlı bireyler olmalarını

teşvik etmek”

olarak belirtilmiştir. Buna göre, sadece kapalı cezaevle-

rinde bulunan mahkûmları kapsamak üzere en erken ayda bir, en geç

ise üç ayda bir kez eş ziyareti ile mahkûmu ödüllendirme mümkün

hale getirilmiştir. Mahkûmlara uygulanacak bu ödülün takdir mercii,

cezaevi idare ve gözlem kuruludur. Bu ödüllendirmenin sağlanma-

sının kurul tarafından kabul edilmeyeceği haller Yönetmelikte biraz

daha teferruatlı şekilde gösterilerek, AİHM’nin mahkûmlara getirilen

sınırlamalara yönelik hukuki mevzuatta açıklık olması beklentisi kar-

şılanmaya çalışılmıştır.

Eş ziyareti uygulamasının kaçınılmaz sonuçlarından biri de

mahkûmların eşleriyle birlikteliklerinin sonucu olarak çocuk sahibi

olabilmeleridir. Çocuk sahibi olmak insan doğasının güdüsel arzula-

rından kaynaklandığı ve bireyin dokunulamaz aile yaşamına ilişkin

olduğu için müdahaleye çok açık bir husus değildir. Çocuk sahibi ola-

bilme hakkı dünyanın her yerinde mutlak bir hak olarak tanınmama-

sına rağmen,

günümüz dünyasının çağdaş insan hakları değerleri

böyle bir sınırlamayı kabul etmemektedir.

AİHM mahkûmların çocuk sahibi olabilmesini bir hak olarak

değil de imkân olarak değerlendirmektedir.

Mahkeme’nin önüne

bu konu Dickson/Birleşik Krallık davasında

gelmiştir. Cinayet su-

çundan mahkûm olduğu 15 yıllık hapis cezasını çekmekte olan Kirk

Dickson, cezaevindeyken bir evlilik yapmıştır. Başvurucu kendisinin

tahliyesi sonrasında gebe kalma ihtimali çok düşük olan karısıyla ya-

pay döllenme yoluyla bir çocuk sahibi olmayı talep etmiş, fakat bu

AİHM’nin mahkûmlara yönelik hak ihlallerinde ısrarla üzerinde durduğu nokta,

mahkûmların maruz kaldıkları yaptırımların yasal mevzuata açıkça düzenlenerek

hukuki öngörülebilirliğin sağlanmasıdır. Verilen pek çok ihlal kararının gerekçe-

sini bu husus oluşturmaktadır. Örnek olarak bkz. Argeti/İtalya kararı, Baş. No.

56317/00, 10.11.2005; Tan/Türkiye kararı, Baş. No. 9460/03, 03.07.2007

Örneğin Çin’de aileler kamu yararı gerekçesiyle sadece tek çocuk sahibi olabilir-

ken, Myanmar’da Müslüman ailelerin etnik sebeplerle ikiden fazla çocuk sahibi

olması yasaklanmış durumdadır.

Mehmet Arıcan, 4. Yargı Paketi: Mahrem Eş Ziyareti,

org, 18.07.2013

Dickson/Birleşik Krallık, Baş. No. 44362/04, 04.12.2007