sayi115

Ceza Muhakemesinde Şüpheli ve Sanığın Fizik Kimlik Tespiti

istisna getirilmesi gerektiği savunulmaktadır

. Düşüncemizce de,

bu görüş haklıdır. Anayasamızın 38. maddesi “…hiç kimse kendisini

ve kanunda gösterilen yakınlarını suçlayan bir beyanda bulunmaya

veya bu yolda delil göstermeye zorlanamaz…” hükmünü içermekte-

dir. Fizik kimliğin tespitine ilişkin bilgi ve belgeler aynı zamanda bir

kanıtlama aracı da sayıldığına göre

, şüpheli ve/veya sanık kendisini

suçlamak sonucunu doğuran kimlik belirleme sorusuna cevap vermek

zorunda bırakılmamalıdır. Bu gerekçeyle veya başka nedenle kimlik

bildirilmediğinde fizik kimliğin tespiti gerekebilecektir. Fizik kimli-

ğin tespiti için ferden belirlilik zorunludur. Ferden belli olmayan kişi-

nin fiziki özelliklerine ulaşılamayacağı ve bu konuda değerlendirmeye

yapılamayacağı tartışmasız olduğuna göre, ferden belli olmak, fiziki

kimliğin tespitinin ayrılmaz koşulunu oluşturmaktadır.

3)Kimliğin Belli Olmaması veya Kimlik Konusunda Tereddüde

Düşülmesi:

Fizik kimliğin tespiti için şüpheli ya da sanığın kimliğinin bilin-

memesi veya bu konuda tereddüde düşülmüş olması gereklidir. Fizik

kimliğin tespiti beden muayenesindeki gibi olmasa da, beden kavra-

mıyla ilintilidir. Bireyin parmak izinin, yüz şeklinin belirlenmesi ve

kayda alınması küçümsenecek hadiseler değildir. AİHM 04.12.2008 ta-

rihli S. ve Marper/İngiltere kararında bireylerin parmak izleri, hücre

örnekleri ve gen yapıları açısından benzersiz olduklarını ve bireylerin

benzersiz kişisel bilgilerinin alınmasının ve saklanmasının önemsiz

sayılamayacağını belirtmiştir

. Bireyin parmak izinin alınması veya

bedenindeki bir lekenin tespiti dışarıdan çok önemli görünmese de, iç

dünyasını yaralayabilir. Gereklilik ve ölçülülük ilkelerinin fizik kimli-

ğin tespiti açısından da değer taşıdığı ve geçerli olduğu açıktır. Konu-

yu düzenleyen CMK’nun 81. maddesi fizik kimlik tespitinin

“kimliğin

teşhisi için gerekli olması halinde”

yapılabileceğini hükme bağlamaktadır.

İlk olarak 2001 yılı tasarısının 83. maddesinde yer alan şüpheli ve sanı-

ğın fizik kimliğinin belirlenmesine ilişkin düzenlemenin gerekçesinde

“Fizik kimliğin saptanması esasta soruşturma evresinde yapılması gereken alı-

Demirbaş, s.2873, Kocaoğlu, s.48.

Bkz. Doğru, Osman “Sanık Öğüten Çarklar”: İnsan Hakları Açısından Türkiye’de

Ceza Adalet Sistemi, İstanbul 2012, Tesev Yayını,s.62, dpn.17.

Kararın tamamı için bkz.

Erişim Tarihi

16.11.2013).