74 / 517
TBB Dergisi 2014 (115)
Ömer ÖMEROĞLU
73
şılagelmiş bir kolluk işlemidir ve şüpheliler ile sanıkların soruşturma ve kovuş-
turma makamlarınca tanınmasını amaçlamaktadır...”
ibaresi yer almıştır
30
.
Tasarı değiştirilerek 2004 yılı tasarısının 81 maddesine dönüştürülmüş
ve bugünkü haliyle kanunlaşmışsa da, 2001 yılı tasarısının gerekçesin-
deki mantığın korunmuş olduğu söylenebilir. Fizik kimliğinin tespiti,
özetinde, şüpheli ve sanığın doğru biçimde tanınmasını sağlamaya yö-
neliktir. Bu nedenle doğru tanıma ve tanımlama konusunda gereklilik
olmadıkça fizik kimliğin tespiti yoluna gidilememelidir
31
. Fransa ceza
muhakemesi sisteminde, başka yöntem kalmaması ve kimlik tespitin-
de tek araç olması halinde fiziki kimliğin tespiti yoluna gidilebilmek-
tedir
32
. İleride kullanmak üzere, ihtiyaten, fizik kimlik tespiti yapmaya
olanak yoktur, böyle bir uygulama yapılması hukuka aykırılık oluş-
turur
33
. Gereklilik koşuluna aykırı biçimde fizik kimlik tespiti yapıl-
mış ve bu tespitler mahkemece delil olarak kullanılmış ise, bu deliller
hukuka aykırı sayılacaktır
34
. Düşüncemizce, gereklilik bulunması ilk
olarak şüphelinin kimliğinin başka türlü belirlenememesi anlamına
gelmektedir. Şüphelinin gerçek kimliğini saklaması ve kimliğine ula-
şılması konusunda yardımcı olmaması gereklilik oluşturabilecektir
35
.
Şüphelinin kimliğinin teşhis yoluyla veya bir tanığın beyanıyla belir-
lenebildiği durumlarda fizik kimliğinin tespiti konusunda gereklilik
şartının oluşmayacağı görüşündeyiz. Teşhis, sözlük olarak, kim ve
ne olduğunu anlama, tanıma, seçme, hukuki bir kavram olarak ise,
şüphelinin kendisinin veya fotoğraflarının suç mağduruna veya ta-
30
(http://www.ceza-bb.adalet.gov.tr.Erişim Tarihi 16.11.2013).
31
Aynı yönde Feridun Yenisey, “Durdurma, Kimlik Sorma, Kimlik Tespiti”, (http://
www.caginpolisi.com.tr. Erişim Tarihi 16.11.2013).
32
Ergin Ergül, “Kolluğun Kimlik Sorma Yetkisi ve Uygulaması”, Gümrük Dünyası
Dergisi, S:53,
(http://www.gumrukkontrolor.org.tr. Erişim Tarihi 19.11.2013).
33
Turhan, Faruk, Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara 2006, Asil Yayını, s.303 vd,
Ünver/Hakeri, s.296. Alman hukukunda önleyici tedbir olarak ileride ileride iş-
lenen suçların aydınlatılmasında kullanılmak üzere fizik kimlik tespitine başvu-
rulabilmekte ve bu konuda yasal düzenleme bulunmaktadır. Bkz. Turhan,s.304,
dpn 591. Ayrıca bkz. Feridun Yenisey, Kolluk Hukuku, İstanbul 2009, Beta yayını,
s.131 vd.
34
Soyaslan, s.258.
35
“...19.12.2005 tarihinde bir alışveriş merkezinde hırsızlık yaptığından bahisle ya-
kalanan şüphelinin gerçek kimliğini saklayıp 1992 doğumlu D. olarak kendisini
tanıttığı ve 20.12.2005 günü Üsküdar C. Başsavcılığına sevk edildiği; gerekli iş-
lemlerin yapıldığı, bilahare fizik kimlik tespiti için karakola gönderildiğinde alı-
nan parmak izlerinden gerçek adının 1989 doğumlu … olduğunun anlaşıldığı…”
Yargıtay 11. Ceza Dairesi 25.05.2006 tarihli 2006/03535 Esas ve 2006/04709 Karar
sayılı kararı,
(http://www.kararevi.com. Erişim Tarihi 17.11.2013).