sayi115

Ceza Muhakemesinde Şüpheli ve Sanığın Fizik Kimlik Tespiti

avuç, ayak

, kulak, dudak izinin alınması, diş izinin, iris görüntüsü-

nün elde edilmesi, ses ve görüntüsünün teknik cihazlarla kaydedil-

mesi gibi yöntemlere başvurulması iznini kapsamaktadır. Karar kendi

içerisinde teknik cihazlarla kayıt yapılabilmesini kapsadığı gibi, saç,

bıyık ve sakal gibi dış görünüm değişikliklerine de olanak sağlamak-

tadır

. Uygulamada bu kapsamdaki tedbirlerden fotoğraf çekme ve

parmak izi alımı, diğerlerine göre daha fazla kullanılmaktadır.

Düşüncemizce karar “şüpheli ve sanığın fizik kimlik tespitinin ya-

pılmasına” biçimindeki bir ibareden ibaret kalmamalı, karar mercii,

tedbirlerden hangisi ya da hangilerine başvurulacağını da, yani kap-

samını açıkça belirtmelidir. Bireyin diş izinin alınması, ağzında önem-

li bir hastalık bulunması halinde ciddi sağlık problemleri oluşturabilir.

Kişinin saç, sakal veya bıyığının kesilmesi, inanç ve kendini ifade etme

özgürlüğünün ihlal edebilir. Gebe bir kadının fizik kimliğinin tespiti

için radyolojik cihazlara bağlanması, doğal doğum sürecini etkileye-

bilir. Bu nedenle karar merciinin, başlangıçta gerekli olan tedbirleri

doğru biçimde belirleyerek, fizik kimliğin tespitinin kapsamını açık

şekilde belirtmesi gerektiği görüşündeyiz. Bu konuda kolluk birimle-

rine takdir hakkı tanımanın, her zaman olmasa da, kişi özgürlüklerini

sınırlama sonucu doğurabileceği düşüncesindeyiz. Karar merciinin,

fizik kimliğin tespitine dair kararının kapsamındaki tedbirlerin tespi-

te yeterli gelmemesi halinde, ek bir kararla gerekli yeni tedbirin uygu-

lamasına karar vermesinin mümkün olduğu kanaatindeyiz.

2)Fizik Kimliği Kararının Yerine Getirilmesi:

Kural olarak fizik kimliğin tespitine ilişkin karar kolluk birimle-

rince uygulanacaktır. Kolluk birimlerinin fizik kimlik tespitine ilişkin

kararın uygulanması konusunda orantılılık ve ölçülülük ilkelerine uy-

gun olarak zor kullanabilme yetkilerinin olduğu açıktır. Aksi halde

kararın yerine getirilmesinin sağlanabilmesi güçtür. Kimliğini bildir-

Fizik kimliğin tespiti için, bir şekilde ellerini kaybetmiş şüpheli ve sanığın ayak

izinin alınması mümkün ve bazen gerekli olabilecektir. Konuyu düzenleyen

CMK’nun 81. maddesinde yer alan, “... fotoğrafı, beden ölçüleri, parmak ve avuç

içi izi, bedeninde yer almış olup teşhisini kolaylaştıracak diğer özellikleri ile sesi

ve görüntüleri kayda alınarak...” şeklindeki düzenlemenin, teşhisi kolaylaştıracak

diğer özellikler ibaresinin ayak izinin alınmasına olanak verdiği düşüncesindeyiz.

Bkz. Turhan, s.304.