TBB Dergisi 116.Sayı

Zorunlu Askerlik Hizmetine Karşı Vicdani Ret ve Sivil İtaatsizlik

132

sonrası yerel bir mahkemenin

de dini vicdani reddin yolunu açması

Türkiye’de bu tür reddin diğer ülkelerde olduğu gibi devletin başını

pek de ağrıtmayacak nitelikte kabul edildiğine ve yapılacak düzenle-

melerin de daha çok bu tür reddi kapsayacağına delalettir. Düzenleme

yapılması gereği ise Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin, AİHM’in

vermiş olduğu Osman Murat Ülke kararı sonrası Türkiye’den yasal ve

siyasi adımlar beklemesi nedeni iledir

. Ülkemizde de dini nedenle-

re dayanarak askerlik hizmetini reddedenlerin amacı politik değildir.

İnandıkları din ya da mezhebin emirleri doğrultusunda hareket etmek

zorunda olup, kamunun bu eylemleri bilmesi ya da kendilerine hak

vermesi şeklinde bir beklentileri yoktur. Dolayısıyla, ciddi bir baskı ile

karşılaşmaları halinde politik ve kamu vicdanına seslenen bir eyleme

dönüşmedikçe dini gerekçelere dayanan zorunlu askerliği ret eylemleri

birer sivil itaatsizlik eylemine evrilmeyecektir.

SONUÇ

Şiddeti reddeden, ancak var olan ciddi bir haksızlığın giderilme-

si için yasayı ihlâl etmek suretiyle devleti zorlama amacı güden ve

bunu da kamunun vicdanını harekete geçirerek sağlaması mümkün

bir eylem olan sivil itaatsizlik ile esasen kişinin vicdanının talimatla-

rına uygun hareket etmesi neticesinde vicdanının emrettiği ile çelişen

uygulamaları reddetmesini gerektiren vicdani ret eylemleri kimi du-

rumlarda son derece farklı iki kavram olarak algılanabilirken bazen

örtüşebilmektedir. Kişi vicdanının talimatlarını yerine getirirken aynı

zamanda politik bir tutum sergileyebilir. Örneğin, ülkesinin ordusun-

da Siyahlara ayrımcılık yapıldığı gerekçesiyle yer almayı reddeden orta

sınıf beyaz bir Amerikalının eylemi vicdani olduğu kadar politiktir. Bu

Malatya Askeri Mahkemesi, vicdani retçi Muhammed Serdar Delice ile ilgili ha-

zırladığı gerekçeli kararında, vicdani ret hakkını din ve vicdan özgürlüğü kap-

samında değerlendiren AİHM kararının esas alınması gerektiğini belirtmiştir.

Her ne kadar Mahkeme bu kararında Delice’nin psikolojik rahatsızlıkları olduğu,

ekonomik sıkıntıları nedeniyle firar ettiği gibi gerekçeler sıralayarak Delice’nin

vicdani ret iradesinin gerçek iradesi olmadığını belirtmiş ve yine Delice’nin beş ay

askerlik yaptıktan sonra vicdani retçi olmasını inandırıcı bulmamışsa da gerekçeli

kararında AİHM kararlarından söz ederek, bunların 90. madde çerçevesinde iç

hukukta kullanılabileceğini belirtmiş ve böylece yargılaması devam eden vicdani

retçiler açısından son derece önemli bir karar vermiştir

, 2012).

Ülke v. Turkey, Application no. 39437/98, 24.1.2006., Bkz.

, eri-

şim tarihi:30.04.2014.