TBB Dergisi 116.Sayı

İdarenin Sosyal Risk Sorumluluğunda İlliyet Bağı Meselesi

138

safet ve hukuki müsavat ilkelerinin, idari hasar ile sosyal hasar (risk)

ilkeleri içerisinde mündemiç olduğunu ileri sürmektedir

Doktrinde ve hatta yargı içtihatlarında sorumluluğun niteliği ve

dayanağına dair farklı görüşler mevcut olsa da, tazmin sorumluluğu-

nun söz konusu olabilmesi için illiyet bağının varlığı konusunda pren-

sip olarak anlaşmazlık yoktur

. Ancak aşağıda göreceğimiz üzere bazı

hukukçular, Danıştay’ın sonradan geliştirdiği ve sosyal riskte illiyet

bağının aranmaması yönündeki görüşüne uyarak buna istisna geti-

rilebileceğini kabul etmektedirler. Bu hususa geçmeden önce illiyet

bağının nasıl tanımlandığına hukuki niteliği ve türlerinin neler oldu-

ğuna değinilmesinde yarar vardır.

I. İlliyet Bağı

Meydana gelen zarar neticesinde hukuki, ahlaki, siyasi, mantıki

hatta vicdani açıdan sorumlu tutulabilmek için, söz konusu zarar ile

zararı meydana getiren eylem arasında bir nedensellik (illiyet) bağının

bulunması gerekir. Meydana gelen zararın müsebbibi (nedensel bağı)

olan eylemde,

davranışı insana bağlayan ruhsal bir bağ vardır

. Eren, illi-

yet bağını doğal hukukun bir ilkesi olarak

insan düşüncesinin kanunu

olarak nitelendirdikten sonra, illiyet bağını sorumluluğun asli şartı,

tazminat hukukunun da temel ilkesi kabul etmektedir

. 2011 yılında

yürürlüğe giren 6098 sayılı yeni Borçlar Kanunu’nun “Sorumluluk”

başlıklı 49. maddesi de

“kusurlu ve hukuka aykırı bir fille başkasına za-

rar veren bu zararı gidermekle yükümlüdür”

diyerek fiille zarar arasında

doğrudan bir nedensellik bağının varlığını aramaktadır. Sorumluluk

hukuku bir ağaç olarak ele alınırsa, illiyet bağı bu ağacın gövdesini

meyveye bağlayan daldır. Bu dallar olmadan nasıl ağaç meyve veremi-

yorsa, illiyet bağı olmadan da sorumluluk söz konusu olmaz.

Başlığın devamında illiyet bağı kavramına ve öğreti tarafından

Esin, İdarenin Hukuki Sorumluluğu, op.cit, s. 130.

Onar, İdare Hukukunun Umumi Esasları, op.cit, s. 1723; Esin, İdarenin Hukuki

Sorumluluğu, op.cit, s. 245.

Mustafa Reşit Karahasan, Sorumluluk Hukuku, Beta Yayınları, 1995, İstanbul, s.

179.

Fikret Eren, Sorumluluk Hukuku Açısından Uygun İlliyet Bağı Teorisi, Sevinç

Matbaası, 1975, Ankara, s. 1; Fikret Eren Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Beta

Yayınları, 12. Baskı, 2010, İstanbul, s. 487.