138 / 449
TBB Dergisi 2016 (116)
Hayrettin YILDIZ
137
hizmet kusuru dışındaki sorumluluğunu “hukuki müsavat prensibi”,
“risk nazariyesi”, “hakkaniyet adalet ve nısfet esası” ve “sebepsiz mal
iktisabı” şeklinde dörde ayırmaktadır
2
. Duran ise buna karşılık tek bir
ilkenin, “imkan ve fırsat eşitliği”nin geçerliliğini savunmuştur. Ona
göre, nasafet kavramı, sübjektif, belirsiz ve kaypak bir kavramdır ve
1961 Anayasasının başlangıç metninde geçen “
bütün fertlerin, kaderde,
kıvançta ve tasada ortak
” olması ifadesi de “imkan ve fırsat eşitliği”nin
dayanağını teşkil etmektedir
3
. Daha açık bir ifadeyle, bireyin zarara
uğraması durumunda imkan ve fırsat eşitliği zedelenmekte ve zararın
tazmini ile bu eşitlik yeniden sağlanmış olmaktadır. Ancak özel hu-
kuk hükümlerinin idarenin özel hukuk işlemlerine uygulanmasında-
ki başarı, kendine has kuralları bulunan ve kamu gücüyle donatılmış
idarenin diğer işlemlerinde sağlanamamıştır
4
.
Fransa’da “kamu külfetleri karşısında eşitlik ilkesi”nin Anayasa
Konseyi tarafındanAnayasal bir ilke (
principe constituntionnel
) olarak ni-
telendirilmesinden
5
hareketle, Fransız hukukçular da idarenin sorum-
luluğunun temel dayanağının bu ilke olduğunu savunmuşlardır
6
. Söz
konusu ilke Fransa’da anayasal bir mertebeye terfi etmiş olduğundan
normlar hiyerarşisinde hem kanunun hem yargısal içtihadın üstünde
yer alır. İlkenin bu kapsamlı mahiyeti, Türkiye’deki öğreti tarafından
da taraftar bulmasını sağlamıştır. Örneğin Yaşar, idarenin sorumlulu-
ğunun temellerini kusur ya da risk teorisinde değil, her ikisini de ihata
etmeye kabil kamu külfetleri karşısında eşitlik ilkesinde bulmaktadır.
Bu yönüyle kamu külfetleri karşısında eşitlik ilkesinin “adalet” düşün-
cesini de daha iyi ifade ettiği belirtilmektedir
7
. Esin ise bu görüşe karşı
çıkmakta ve kamu külfetleri karşısında eşitlik, hakkaniyet-adalet-na-
2
Ragıp Sarıca, İdari Kaza, 1942, ss. 221-225 (Ragıp Sarıca, İdari Kaza, Cilt 1, İdari
Davalar, Kenan Matbaası, İstanbul, 1949 s. 233 ve Yüksel Esin, Danıştay’da Açıla-
cak Tazminat Davaları, İkinci Kitap: Esas, İdarenin Hukuki Sorumluluğu, Balka-
noğlu Matbaacılık, Ankara, 1973. 129).
3
Lütfi Duran, Türkiye İdaresinin Sorumluluğu: Sorumluluğun Temeli ve Sebepleri,
Sorumluluğa Yol Açan Olgular, Türkiye ve Orta Doğu Amme Enstitüsü Yayınları
No. 138, Ankara, 1974, s.16-19.
4
Sıddık Sami Onar, İdare Hukukunun Umumi Esasları, Cilt III, Hak Kitabevi, 3.
Bası, İstanbul, 1966 s. 1687.
5
Michel Rousset, Droit administratif, Cilt II, Le contentieux administratif, Press
Universitaire de Grenoble, 2
e
Edition, 2004, s. 150; René Chapus, Droit administra-
tif général, Tome (Cilt) 1, Montchrestien, 15
e
Edition, Paris, 2001, s. 1364.
6
Rousset, Droit administratif, op.cit, ss. 130-150.
7
Yaşar, “İdarenin Hukuki Sorumluluğu Üzerine Düşünceler”, op.cit, s. 209.