140 / 449
TBB Dergisi 2016 (116)
Hayrettin YILDIZ
139
nasıl tanımlandığına (A) değinilecek, daha sonra illiyet bağının türleri
ele alınacaktır (B).
A. Kavram ve Tanım
İlliyet kelimesinin etimolojik kökeni Arapçadan gelmektedir
12
. İlli
kökünün Türkçe karşılığı ‘nedensel’dir
13
. Dolayısıyla burada sebebe ait
olan sebep ile alakalı bir kavram söz konusudur. İlliyet bağı dendiğin-
de de, olay ile alakalı sebep kastedilmektedir.
Sorumluluk hukukunun
conditio sine qua non
unsurunu ifade eden
nedensellik bağı (illiyet rabıtası,
lien de causalité,
Kausalzusammen-
hang), aralarında neden sonuç ilişkisi olan iki olaydan birincisinin
ikincisinin şartı olması şeklinde tanımlanabilir
14
. Bu bakımdan felsefi
anlamda, nedensellik bağı determinist bir anlayışın tezahürü niteli-
ğindedir
15
. Kısacası illiyet bağı, fiil ile zararı birbirine bağlayan rabı-
tadır. Fiil ile zarar arasındaki sebep sonuç ilişkisidir. Bu bağ koptuğu
zaman sorumluluk da ortadan kalkar. Gerçekten de dış evrende mey-
dana gelen bir değişikliğin, bir kimsenin fiilinin sonucu olduğunun
savunulabilmesi için değişikliğin, hareketin neticesinde oluştuğunun
söylenebilmesi gerekir
16
. Hukukta da gerçekleşen zararla sorumlulu-
ğun bağlandığı olay ve davranış arasındaki sebep-sonuç ilişkisine ge-
nel olarak illiyet bağı adı verilmektedir
17
.
B. İlliyet Bağı Teorileri
Zarar verici davranış ile zarar arasında kurulan bağın mahiyeti
açısından temel olarak iki teori ileri sürülmüştür, bunlar şart teorisi (1)
ile uygun illiyet bağı teorisidir (2).
12
Ferit Develioğlu, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Aydın Kitabevi Yayınla-
rı, 20. Baskı, Ankara, 2003, s. 428.
13
Ibid.
14
Turgut Candan, İdari Yargı Kararlarının Uygulanması, İdari Yargı Paneli, Şen
Matbaası, 11-12 Nisan 2003 Mersin s.243 (’den Nakleden-Hamit Yumuk, İdari
Yargıda Tazminat Davası, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek
Lisans Tezi, 2005, s. 158).
15
Eren, ...Uygun İlliyet Bağı Teorisi, op.cit, s. 6.
16
Karahasan, Sorumluluk Hukuku, op.cit, s. 179.
17
Eren, ...Uygun İlliyet Bağı Teorisi, op.cit, s. 10.