145 / 449
İdarenin Sosyal Risk Sorumluluğunda İlliyet Bağı Meselesi
144
husus ilk olarak Fransız Danıştay’ı tarafından
Blanco
40
kararıyla ilan
edilmiştir
41
.
Aşağıda öncelikle, idare hukukunun kendine özgü sorumluluk
türlerine (A) daha sonra da bu alanda illiyet bağının önemine (B) de-
ğinilecektir.
A. İdarenin Hukuki Sorumluluğunun Türleri
Anayasanın 125. maddesinde ifadesini bulan “idare kendi işlem ve
eylemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlüdür” ifadesi, idarenin
de hukuki sorumluluğunun çerçevesini çizmektedir. Hüküm, söz ko-
nusu sorumluluğun tayin suretini belirlerken kusur şartı aramamak-
ta, idarenin kusursuz olarak icra ettiği iş ve işlemlerinden de sorumlu
olabileceğini varsaymaktadır. Hatta Esin’e göre, bu hüküm idare hu-
kukunda kusursuz sorumluluğa önemli bir mevki kazandırmıştır
42
.
Doktrin de bu düzenlemeye uygun olarak idarenin sorumluluğunu
kusurlu ve kusursuz sorumluluk şeklinde ikiye ayırmaktadır
43
.
Kusur sorumluluğundan kasıt, idarenin hizmet kusurudur. Cha-
pus, Marcel Planiol’dan alıntıyla kusur kavramını “önceden mevcut
bir ödevin yerine getirilmesindeki eksiklik” (
un maquement à une ob-
ligation préexisante
) olarak tanımlamaktadır
44
. Hizmet kusuru da öğ-
reti tarafından genelde “hizmetin kuruluş ve işleyişinde ortaya çıkan
aynı zamanda idarenin meydana gelen zarardan kusurlu olarak (hizmet kusuru)
sorumlu tutulduğu ilk karardır. Olayda Agnès isimli kız çocuğuna Devlet tütün
işletmesine ait bir dekovil çarpmış, çocuk yaralanmış, idare de zarardan sorum-
lu tutulmuştur. (Serdar Özgüldür, “İdarenin Hukuki Sorumluluğu ve Tam Yargı
Davaları”, in İl Han Özay, Günışığında Yönetim, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2004, s.
801) .
40
Marcel Long - Prosper Weil - Guy Braibant - Pierre Devolvé - Bruno Genevois, Les
grands arrêts la jurisprudence administrative, Dalloz, 17
e
Edition, Paris, 2009, s. 1
vd.
41
Gözler, İdare Hukuku, op.cit, s. 1034; Yaşar, “İdarenin Sorumluluğu Üzerine Dü-
şünceler”, op.cit, s. 203.
42
Esin, İdarenin Hukuki Sorumluluğu, op.cit, s. 128.
43
Gözler, İdare Hukuku, op.cit, ss. 1057-1275; Günday, İdare Hukuku, op.cit, ss.
369-383; Yahya Kazım Zabunoğlu, İdare Hukuku, Cilt 1, Yetkin Yayınları, Anka-
ra, 2012, ss. 713-734; Gözübüyük ve Tan, İdare Hukuku, op.cit, s. 744-770.
44
Chapus, Droit administratif général, op.cit, s. 1294; Gözler, İdare Hukuku, op.cit,
s. 1061.