346 / 449
TBB Dergisi 2016 (116)
Hande Bahar AYKAÇ
345
138 Sayılı Sözleşmenin asgari yaş sınırına ilişkin diğer bir önemli
düzenlemesi, gençlerin “
sağlığını, güvenliğini veya ahlakını tehlikeye dü-
şürebilecek işlerde”
belirlenen asgari yaş sınırıdır. Buna göre bu nitelikte
işlerde asgari yaş sınırı 18 olarak belirlenmiştir (m.3/1). Buna karşılık
aynı maddenin son fıkrasında -belirtilen nitelikte işlerde 18 olarak be-
lirlenen asgari yaş sınırına- bir istisna hükmü öngörmüştür. Buna göre
“Ulusal mevzuat yahut yetkili makam bu maddenin 1. fıkrası hükümlerine
bakılmaksızın, varsa işveren ve işçi örgütlerine danışarak, söz konusu genç
kişilerin sağlığı, güvenliğinin ve ahlakının tam olarak güvenceye alınması ve
genç kişilerin ilgili faaliyet dalında yeterli özel öğrenim veya mesleki eğitim
görmeleri koşuluyla 16 yaşından itibaren istihdamlarına veya çalışmalarına
izin verebilir”
(m.3/3). O halde sağlığı, güvenliği veya ahlakı tehdit eden
işlerde kural olarak 18 olan asgari çalışma yaş sınırı, genç işçilerin sağ-
lığı, güvenliği ve ahlakının tam olarak güvenceye alınması ve ilgili
faaliyet alanında yeterli özel öğrenim veya mesleki eğitim görmeleri
koşullarının birlikte sağlanmasıyla 16’ya çekilebilecektir. Öte yandan
146 Sayılı Tavsiye Kararında, anılan nitelikteki işlerde asgari yaş sını-
rının 18’in altında belirlendiği durumlarda dahi bu sınırın zaman içe-
risinde 18 yaş sınırına çekilmesi hususunda ivedi adımların atılması
gerekliliği ifade edilmiştir (m.9).
138 Sayılı Sözleşmenin diğer bir önemli düzenlemesi, “
Yetkili maka-
mın gerektiğinde, varsa ilgili işveren ve işçi örgütlerine danıştıktan sonra özel
ve önemli uygulama sorunlarının çıktığı sınırlı istihdam ve çalışma kategori-
lerini bu sözleşmenin uygulama alanı dışında tutabileceğine”
ilişkin hükmü-
dür (m.4/1). O halde bu hüküm doğrultusunda sözleşmeyi onaylayan
bir devlet
özel ve önemli uygulama sorunlarının çıktığı alanlarda
olmak
üzere
sınırlı bir alanda
15 yaş sınırı konusunda istisna öngörebilecektir.
Ancak yine aynı hüküm uyarınca, istisna bırakılacak alan gençlerin
“
sağlığını, güvenliğini veya ahlakını tehlikeye düşürebilecek işler”
olamaya-
caktır (m.4/son). Diğer yandan yine Sözleşmeye göre, kapsam dışında
bırakılan bu alanların zaman içerisinde kapsama alınması hususunda
gerekli adımların da atılması gerekmektedir (m.4/2).
Benzer şekilde, Sözleşmede, ekonomisi ve idari yapısı yeterince
gelişmemiş bir üye bu sözleşmenin uygulama alanını, varsa ilgili işçi
ve işveren örgütlerine danışarak başlangıç aşamasında sınırlayabilece-
ği öngörülmüştür (m.5/1). Ancak Sözleşmede, bu Sözleşme hükümle-
rinin her halükarda uygulanacağı alanlar da tespit edilmiştir (m.5/3).