TBB Dergisi 116.Sayı

TBB Dergisi 2016 (116)

Hande Bahar AYKAÇ

355

ve genç işçilere uygulanmayacaktır. İş Kanununa tabi olmayan çocuk

ve genç işçiler için ise 6098 sayılı Borçlar Kanunu, 5953 sayılı Basın İş

Kanunu, 854 sayılı Deniz İş Kanunu, 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha

Kanunu

, 222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu ve 2559 sayılı Polis

Vazife ve Selahiyet Kanunu uygulama alanı bulmaktadır.

Çocuk- Genç- Çırak Kavramları

1475 sayılı İş Kanunundan farklı olarak 4857 sayılı İş Kanunun-

da, Avrupa Birliğinin Gençlerin İşyerinde Korunmasına İlişkin Yö-

nergesine uygun şekilde çocuk ve genç işçi ayrımı öngörülmüştür

Buna karşılık bu kavramlara ilişkin tanıma yasada değil, 6.4.2004 ta-

rihli “Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve Esasları Hakkın-

da Yönetmelik”te yer verilmiştir. Buna göre genç işçi, “15 yaşını ta-

mamlamış, ancak 18 yaşını tamamlamamış kişiyi”

ifade etmektedir

(Yön.m.4). Çocuk işçi ise, “14 yaşını bitirmiş, 15 yaşını doldurmamış ve

ilköğretimini tamamlamış kişi” olarak tanımlanmıştır (Yön. m.4). Bu

tanımlarda bir eksiklik bulunmaktadır. İşçiden söz edebilmek için “iş

sözleşmesiyle” çalışma zorunludur. Bu doğrultuda çocuk işçi,

“

bir iş

sözleşmesine dayanarak çalışan

14 yaşını bitirmiş, 15 yaşını doldurmamış

ve ilköğretimini tamamlamış kişi”

; Genç işçi ise,

“bir iş sözleşmesine daya-

narak çalışan

15 yaşını tamamlamış, ancak 18 yaşını tamamlamamış kişi”

şeklinde tanımlamak daha doğru olacaktır. Yine bu tanımlara bakıldı-

ğında “çocuk” işçilik döneminin 14 yaş ve 15 yaş arasındaki sadece bir

yıllık dönemi kapsadığını görüyoruz. 14 yaş altında (yasadışı da olsa)

iş sözleşmesiyle çalışan kişilerin “çocuk” işçi olarak tanımlanmaması

kuşkusuz bunların “çocuk” sayılmaması nedeniyle değil, bu çalışma-

ların “yasal” kabul edilmemesi nedeniyle olsa gerektir.

Çocuk işçi kavramından ayrılması gereken kavramlardan biri

“çırak” kavramıdır. Çırak, çıraklık sözleşmesi esaslarına göre bir mes-

lek alanında mesleğin gerektirdiği bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarını iş

içerisinde geliştiren kişidir (Mesleki Eğitim Kanunu m.3/c). Bir ülkede

istihdamın sağlanması, üretimde verimliliğin artırılabilmesi için ihti-

yaç duyulan vasıflı ve eğitilmiş işgücünü sağlayan çıraklık sözleşmesi-

RG. 6.5.1930, 1489.

Akın, a.g.e., 61. Özge Tuçe Gökalp, “Türk İş Hukukunda Çocuk İşçi Çalıştırma”,

Electronic Journal of Vocational Colleges

, Mayıs 2011, 127.