361 / 449
Hukuksal Açıdan Çocuk ve Genç İşçiliği
360
bilmesinin bir ön-koşuludur
69
. Zorunlu temel öğrenim süresi ile asgari
çalışma yaşına ilişkin düzenlemeler arasında bağlantı kurulması, ço-
cuğun erken yaşta istihdamı önlenmesi ve asgari çalışma yaşına ilişkin
düzenlemelerin hayata geçirilmesi için büyük önem taşımaktadır
70
.
1997 yılında 4306 sayılı Yasa ile hukukumuzda “sekiz yıllık kesintisiz
zorunlu temel eğitim” esası benimsenmişken
71
, 2012 yılında 6287 sayılı
yasa ile ise 12 yıllık kesintili (4+4+4) zorunlu eğitim esasına geçilmiş
ve okula başlama yaşı düşürülmüştür. 6287 sayılı yasa ile yapılan de-
ğişiklikle ilköğretim yeniden tanımlanmıştır Buna göre; “
İlköğretim; 1
inci maddede belirtilen amacı gerçekleştirmek için kurulmuş dört yıl süreli
ve zorunlu ilkokul ile dört yıl süreli ve zorunlu ortaokuldan oluşan bir Milli
Eğitim ve Öğretim Kurumudur”
(İlköğretim ve Eğitim Kanunu m.7). Ka-
nımıza göre çocuk işçiliğinin önlenmesi bakımından zorunlu eğitim
süresinin uzatılması olumlu olsa da okula başlama yaşının düşürül-
mesi isabetli olmamıştır.
14 yaşını doldurmuş çocukların çalıştırılabilmelerinin temel ko-
şullarından bir diğeri çalışılacak işin “hafif iş” niteliğinde olmasıdır.
Hafif işlerin nelerden ibaret olduğu “Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştı-
rılma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik’te (Ek 1) tek tek 10 madde
halinde sayılmıştır
72
.
bb. Tehlikeli veya Çok Tehlikeli İşler
Çalıştırma yaşı konusunda genel kuraldan ayrınılan diğer bir
konu, tehlikeli işlere ilişkindir. Nitekim tehlikeli işler çocuk ve genç
işçinin sağlık ve güvenliğini olumsuz etkileyen işlerdir.
69
Centel, Sekiz Yıllık Temel Eğitim, 293. Jessica Selby, “Ending Abusive and
Exploitative Child Labour Through International Law and Practical Action”,
Australian International Law Journal
, January 1, 2008, 178.
70
Centel, Sekiz Yıllık Temel Eğitim, 293. Bakırcı, Ayrımcılık, 106.
71
Bu değişikliğin çocuk işçiliğinin önlenmesi bakımında olumlu olduğu yönünde
bkz. Centel, Sekiz Yıllık Temel Eğitim, 299, 302. Bakırcı, Ayrımcılık, 106.
72
Bunlar; 1.Düşme ve yaralanma tehlikesi olabilecek şekilde çalışmayı gerektirecek
olanlar hariç meyve, sebze, çiçek toplama işleri, 2. Kümes hayvanları besiciliğinde
yardımcı işler ve ipek böcekçiliği işleri, 3.Esnaf ve sanatkarların yanında satış
işleri, 4. Büro hizmetlerine yardımcı işler, 5. Gazete, dergi ya da yazılı matbuatın
dağıtımı ve satımı işleri (yük taşıma ve istifleme hariç), 6. Fırın, pastane, manav,
büfe ve içkisiz lokantalarda komi ve satış elemanı olarak yapılan işler, 7. Satış
eşyalarına etiket yapıştırma ve elle paketleme işleri, 8. Kütüphane, fuar, panayır
ve sergi yerlerinde yardımcı işler (yük taşıma ve istifleme hariç), 9. Spor tesis-
lerinde yardımcı işler, 10. Çiçek satışı, düzenlenmesi işleridir.