359 / 449
Hukuksal Açıdan Çocuk ve Genç İşçiliği
358
(m.4/2). Diğer yandan anılan Sözleşmenin 5/3 hükmü belirli işlerde
her halükarda Sözleşme hükümleri uygulanacağını öngörmüştür. Bu
işler: madencilik ve maden çıkarımı; imalat; inşaat; elektrik, gaz ve su;
temizlik hizmetleri; ulaştırma, depolama ve haberleşme; düzenli ola-
rak ücretli işçi istihdam etmeyen ve yerel tüketim amacıyla üretim ya-
pan küçük ölçekli aile işletmeleri dışında kalan ticari amaçlı üretimde
bulunan diğer tarım işletmeleri ve plantasyonlardır. Oysa Türkiye’de
İK 4/b hükmü uyarınca 50’den az işçi çalıştıran tarım ve orman işle-
rinin yapıldığı işyerleri veya işletmelerin İş Kanunu kapsamı dışında
olması nedeniyle bu işlerde çalıştırma yaşının 12 olması bu hükme de
aykırılık taşımaktadır.
Öte yandan –Avrupa Birliğinin Gençlerin İşyerinde Korunmasına
İlişkin Yönerge hükümlerine uygun şekilde- İş Kanunu ve ilgili yönet-
melikte çocuk ve genç işçilerin gördüğü işin okula normal ve mesleki
eğitimlerine zarar vermeyecek nitelikte olması gerekliliği düzenlen-
miştir. Buna göre
“Çocuğun gördüğü iş onun okula gitmesine, mesleki eği-
timinin devamına engel olamaz, onun derslerini düzenli bir şekilde izlemesine
zarar veremez”
(İK 71/2).
“Çocuk ve genç işçiler, okula devam edenlerin okula
devamları ile okuldaki başarılarına engel olmayacak, meslek seçimi için ya-
pılacak hazırlıklara ya da yetkili makamlar tarafından yeterliliği kabul edilen
mesleki eğitime katılmasına engel olmayacak işlerde çalıştırılabilirler”
(Çocuk
ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Esasları Hakkında Yön m.5/2).
İşveren, çocuk ve genç işçinin velisi veya vasisi ile yazılı iş sözleş-
mesi yapmak zorundadır
65
(Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Esas-
ları Hakkında Yön. m. 12/c). Doktrinde bizim de katıldığımız görüşe
göre Yönetmelikte getirilen “yazılılık” koşulu geçerlilik değil ispat ko-
şuludur
66
.
b. Çalıştırma Yaşına İlişkin Özel Durumlar
Yasada yer alan çalışma yaşına temel düzenlemenin yanı sıra ya-
sada bazı özel durumlar için yaş sınırı farklı olarak belirlenmiş, bazı
65
Çocuk ve genç işçilerin iş sözleşmesi ehliyetlerine ilişkin ayrıntılı bilgi için
bkz. Urhanoğlu Cengiz, a.g.e., 209 vd. M. Tufan Öğüz, “Çocuk ve Genç İşçiler
İle Özürlülerin İş Sözleşmesi Yapma Ehliyetine İlişkin Esaslar”,
Sicil İş Hukuku
Dergisi
, S.9, Mart 2008, 23 vd. Seçer, a.g.e., 1432 vd.
66
Bakırcı, a.g.e., 161. Seçer, a.g.e., 1436-1437.