436 / 449
TBB Dergisi 2016 (116)
Ahmet İYİMAYA
435
b)
Bireysel başvuru talebi, bir dava mıdır? Bu soruya olumlu cevap
verebilme olanağı yoktur.
aa)
Bireysel başvuru talebi, cevherini temel hakkın oluşturduğu
ve Anayasanın 152 nci maddesinde değinilen dava kategorisine gir-
meyen bir türdür. Nitekim Anayasa,
“Siyasi partilere ilişkin dava ve
başvurulara, iptal ve itiraz davaları ile Yüce Divan sıfatıyla yürü-
tülecek yargılamalara Genel Kurulca bakılır, bireysel başvurular
ise bölümlerce karara bağlanır”
(Any.m.149/2) hükmünde,
“dava”
ile
“başvuru”
yu birbirinden ayırmıştır.
“Siyasi partilere ilişkin dava ve
başvuru”
,
“bireysel başvuru”
tamlamaları bu şekilde anlamlandırıl-
malıdır. Anayasa koyucunun muradı başka olsa idi aynen iptal veya
partilere ilişkin davalarda olduğu gibi
“bireysel başvuru davası”
te-
rimini tercih ederdi.
bb)
Bireysel başvuru için bir tip aranacak ise, en yakın kurum, ko-
ruma tedbiri (koruma hukuku kurumu)dur.
27
Nitekim, dokunulmaz-
lık hukukuna ilişkin Anayasa Mahkemesi denetimi de aynı anlayış
içinde dava olarak görülmemiştir.
28
Kurumsal kanunun 50 nci madde-
sinin üzerine inşa edildiği temel de, koruma hukuku fikridir.
Bireysel başvuru talebinin Anayasanın 152 nci maddesinde somut-
norm denetimi koşulu olarak anılan
“bakılmakta olan/görülen dava”
niteliğinde olmadığı açıktır. Somut-norm denetiminin 2 nci koşulu da
gerçekleşmemiştir.
C- Davaya Bakma Görevinin O Mahkemeye Ait Olması Koşulu
Yönünden:
a)
Anayasa, bireysel başvuruyu nihai sonuca bağlama görevini,
bölümlere vermiştir (Any.m.149/2). Bireysel başvuru ekseninde bölüm
27
Koruma hukuku yaklaşımı konusunda, bkz. Ejder Yılmaz, Geçici Himaye Ted-
birleri, Ank.2001. Evrim Erişir, Dr., İhtiyati Tedbirler, İst.2010. Dr. Mustafa Yıldız,
Anayasa Yargısında Geçici Tedbir Kararı, İst.1998. Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez ve
Arkd.age.s.1009 ve dev. Özellikle s.1058-1063 arasında yer alan monografi.
28
Prof. Dr. Ergun Özbudun, age.s.432. Aynı şekilde Anayasa Mahkemesi, parti tü-
züklerine dayalı ihtar başvuruları incelemesinde de yapamaz (Ahmet İyimaya,
age.s.307 ve dev. TBBD.2005/61, s.241 ve dev.)