TBB Dergisi 116.Sayı

Bireysel Başvuru İncelemesinde Anayasaya Uygunluk Denetimi Sorunu ve İnsan Hakları ...

436

ile genel kurul arasındaki ilişki, bir görev ilişkisidir. Tersine söyleyişle

bireysel başvuru incelemesini Genel Kurul yapamaz.

Anayasa Mahkemesi çıkardığı içtüzükle, bireysel başvuruları

belli durumlarda karara bağlama yetkisini Genel Kurul’a aktarmıştır

(bkz. bu incelemenin “II-Bireysel Başvuru Ekseninde Anayasa Mah-

kemesi Dualizmi” bölümü). Bizzat anayasanın belirlediği görev, görev

kuralında belli olan mekanizmadan başka bir mekanizmaya aktarıla-

maz. Anayasanın Genel Kurula vermediği görevi, içtüzükle ona nasıl

verebiliriz ?! Yasa, genel kurula yalnızca iki bölüm arasındaki içtihat

aykırılıklarını giderme görevini vermiştir (K.m.50/4).

Komisyonlarla bölümler arasındaki ilişkinin bir görev değil, iş bölümü ilişkisi

olduğu, Anayasanın 149/5 hükmünden açıkça anlaşılmaktadır. Bölümler arasın-

daki işbölümü ilkesinden, iki bölümün işbirliği (birlikte toplanması) sonucuna

varılamaz. İş-bölümü, aynı tür işin dağıtım (tevzi) yoluyla o birimlerin her biri-

nin bakabilmesini mümkün kılan bir yargılama hukuku mekanizmasıdır. Burada

çalışmanın birlikteliği değil; aynı tür iş-gruplarına ayrı ayrı bakabilmeleri esası

caridir. Aksine durum, yargı bağımsızlığı ilkesine ve mahkeme fikrine yabancıdır

(Any. m. 138, 142, Any. Mah. İçtüzük m.3/5) Aynı tür anlaşmazlıklara bakan iki

Yargıtay Dairesinin, herhangi bir işi birlikte toplantı ile sonuçlandıramayacakla-

rı (bilfarz, tapu iptal davalarına bakan 1.Hukuk Dairesi ile 14.Hukuk Dairesinin

benzer anlaşmazlıkta birlikte toplanamayacakları) gibi. Yargılama Hukukunda

Görev ve İş-Bölümü kavramları için, (bkz. Any.m.142, 148/5, 6216 S.K. m.49/7.

Hüküm aynen şöyledir: “Bireysel başvuruların incelenmesinde, bu Kanun ve İç-

tüzükte hüküm bulunmayan hallerde ilgili usul kanunlarının bireysel başvuru-

nun niteliğine uygun hükümleri uygulanır.” (m.49/7). Görev bağlamında; Prof.

Dr. Baki Kuru, Hukuk Muhakemeleri Usulü, Ank.2001, s.165 ve dev. P Hakan

Pekcanıtez ve Arkadaşları, age. s.138 ve dev. Oradaki monografi. Aynı müellif,

Medeni Usul Hukukunda Görev Kurallarının Zaman İtibarıyla Uygulanması,

Galatasaray Üniv. , S.2005/2, s.163,192. Şahan Havva Gül, Kuruluşu, İşlevleri ve

İşleyişi Bakımından Medeni Yargılama Hukukunda Özel Görevli Mahkemeler,

Ank.2012. İş bölümü bağlamında; Prof. Dr. Baki Kuru, age., s.675. Prof. Dr. Hakan

Pekcanıtez ve Arkadaşları, age., s.191. AL Şengül, Asliye Hukuk Mahkemeleri ile

Asliye Ticaret Mahkemeleri Arasındaki İşbölümü İlişkisi (Prof. Saim Üstündağ’a

Armağan). Ank.2009, s.27 ve dev.).

Anayasa Hukuku literatürünün Anayasa Mahkemesi Yargılaması Hukuku ba-

kımından büyük bir fakirlik yaşadığı, doldurulması gereken akademik boşluk

bulunduğu söylenebilir. Merhum Prof. Kunter, yargılama hukukunun bütün-

lüğüne vurgu dili olarak, ünlü klasik eserine (Muhakeme Hukuku Dalı olarak)

üst-adını vermiştir (Prof. Dr Nurullah Kunter, Muhakeme Hukuku Dalı Olarak

Ceza Muhakemesi Hukuku.İst.1986). Eserin, aynı adla, aynı kürsünün haleflerin-

ce yayınına devam olunmaktadır. Anayasa Yargılaması Hukukunun felsefesi ve

normatif temelleri, Genel Yargılama Hukukundan yararlanılmaksızın atılamaz.

Yüksek Mahkemenin bu konuda düzenlediği bilimsel toplantılarda da bu açının

gözetildiği söylenemeyecektir. Değerli bilim adamları Prof. Dr. Merih Öden ve

Prof. Dr. Selin Esen’in üzerinde çalıştıkları bu dalda üretecekleri eserlerini, boşluk

doldurucu öncüler olarak beklemekteyiz. Bu bağlamda “Conselil d’Ètat” nın Yar-

gılama usulleri konusunda Roger Latournerie tarafından telif olunan ve Merhum

Ord. Prof. Sıddık Sami Onar’ın tavsiyeleri ile hukukumuza kazandırılan “Conseil

D’Ètat’ın Yargılama Yöntemleri Üzerine Bir Deneme” adlı eser unutulmamalıdır.

(Prof. Dr. Yıldızhan Yayla, İst.1982.)