TBB Dergisi 117.Sayı

TBB Dergisi 2015 (117)

Elvin Evrim DALKILIÇ

kım” başlığını taşıyan 9 uncu ilke, tedaviye bir zorunluluktan çok hak

olarak yer vermektedir ve aşağıda dikkat edilecek olursa hastanın bil-

gilendirilmesi, etik ilkelere uygunluk ve kişisel özerklik ön plandadır:

“İlke 9 Tedavi ve bakım

1. Her hasta, en az kısıtlayıcı ortamda ve en az kısıtlayıcı veya zarar verici

biçimde hastanın sağlık ihtiyaçlarına ve başkalarının sağlık ve güvenlik-

lerinin korunması ihtiyacına göre tedavi görme hakkına sahiptir.

2. Her bir hastanın tedavi ve bakımı bireysel olarak hazırlanmış, hastayla

tartışılmış, düzenli olarak gözden geçirilen ve gerektiğinde değiştirilebi-

len, nitelikli personelce sağlanan bir plana göre sağlanacaktır.

3. Akıl sağlığı hizmeti daima akıl sağlığı uzmanlarının uygulanabilir etik

standartlarına uygun biçimde verilecektir. Bu standartlara Birleşmiş Mil-

letler Genel Kurulu’nun kabul ettiği Tıbbi Etik İlkeleri de dahildir. Akıl

sağlığı bilgi ve becerileri asla kötüye kullanılamaz.

4. Her bir hastanın tedavisi kişisel özerkliğin korunması ve geliştirilmesine

yönelik olacaktır.”

BM Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme

’nin ise ilk olarak dik-

kat çeken 1 inci maddesidir. Burada engelli kavramının, “diğer birey-

lerle eşit koşullar altında topluma tam ve etkin bir şekilde katılımları-

nın önünde engel teşkil eden uzun süreli fiziksel, zihinsel, düşünsel ya

da algısal bozukluğu bulunan kişileri” içerdiği belirtilmektedir. Bun-

dan sonra ise Sözleşme’nin 2 nci maddesine bakılmalıdır. Çünkü bu-

radaki “engelliliğe dayalı ayrımcılık” ve “makul düzenleme” tanımları

aslında zorla tedavi uygulamasına kaynaklık yapabilir düzeydedir:

“Engelliliğe dayalı ayrımcılık” siyasi, ekonomik, sosyal, kültürel, medeni

veya başka herhangi bir alanda insan hak ve temel özgürlüklerinin tam ve

diğerleri ile eşit koşullar altında kullanılması veya bunlardan yararlanılması

önünde engelliliğe dayalı olarak gerçekleştirilen her türlü ayrım, dışlama veya

kısıtlamayı kapsamaktadır. Engelliliğe dayalı ayrımcılık makul düzenlemelerin

gerçekleştirilmemesi dahil her türlü ayrımcılığı kapsar.

Handbook on Prisoners with Special Needs, 2013 United Nations for the Turkish

Edition, (Çeviren: Ömer B. Albayrak), Özel İhtiyaçlara Sahip Mahpuslar Üzerine

El Kitabı, Ceza Adaleti Kitapları Dizisi, s. 20.

13.12.2006 tarihinde kabul edilen bu Sözleşme’yi Türkiye, BM tarafından imzaya

açıldığı tarih olan 30.03.2007’de imzalamış, 03.12.2008 tarih ve 5825 sayılı Kanun’la

onaylamıştır.