TBB Dergisi 117.Sayı

TBB Dergisi 2015 (117)

Elvin Evrim DALKILIÇ

indirgemekte ve bunların hak ve özgürlüklerinin korunmasında ve

güvence altına alınmasında herhangi bir ayırım gözetmemektedir.

Engelli haklarına ilişkin bu Sözleşme şüphesiz geç kalmış ama sevin-

dirici bir gelişmedir.

Avrupa Konseyi İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesi

’nin konumuz

açısından önem arz eden hükümleri ise Muvafakat başlıklı 2 nci bölümü-

nün 6 ve 7 nci maddelerinde yer almaktadır. “Muvafakat verme yeteneği

olmayan kişilerin korunması” başlıklı 6 ncı maddenin 3 üncü fıkra hük-

müne göre,

“Kanuna göre, akıl hastalığı, bir hastalık veya benzer nedenlerden

dolayı müdahaleye muvafakat etme yeteneği bulunmayan bir yetişkine, ancak

temsilcisinin veya kanun tarafından belirlenen kişi veya makamın izni ile müda-

halede bulunulabilir. İlgili kişi mümkün olduğu ölçüde izin verme sürecine ka-

tılacaktır”

. “Akıl hastalığı olan kişilerin korunması” başlıklı 7 nci madde

hükmüne göre ise, “Gözetim, denetim ve başka bir makama başvurma

süreçleri dahil, kanun tarafından öngörülen koruyucu şartlarla bağlı ol-

mak üzere, ciddî nitelikli bir akıl hastalığı olan kişi, yalnızca böyle bir

tedavi yapılmadığı takdirde sağlığına ciddî bir zarar gelmesinin muhte-

mel olduğu durumlarda, muvafakatı olmaksızın, akıl hastalığının tedavi

edilmesini amaçlayan bir müdahaleye tâbi tutulabilir”.

Kanaatimizce yukarıdaki Sözleşme hükümleri çerçevesinde Taraf

Devletler’e verilen yükümlülükler de eğer bunlar tarafından gerçekten

hassasiyetle ele alınırsa zorla tedavi meselesinin çözümünde yardım-

cı olabilecek düzeydedir. Ancak uygulamanın pek de öyle olmadığı

ulusal düzenlemelerin olması gereken düzeye ancak yaklaşabildiği,

özellikle ülkemizde bu konuda yasal bir düzenlemenin dahi bulun-

mamasından ortaya çıkmaktadır.

III. ZİHİNSEL VEYA RUHSAL ENGELLİLERİN ZORLA

TEDAVİSİ

Türkiye’de zihinsel veya ruhsal engellilerin zorla tedavisinin eleş-

tirisi, ancak genel olarak ve yeri geldikçe karşılaştırmalı hukuki dü-

zenlemelerin incelemesi eklenerek yapılabilir. İleride görüleceği üzere,

Türkiye bu Sözleşme’yi 03.12.2003 tarih ve 5013 sayılı “Biyoloji ve Tıbbın Uygu-

lanması Bakımından İnsan Hakları ve İnsan Haysiyetinin Korunması Sözleşmesi:

İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesinin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna

Dair Kanun” la kabul etmiş ve Sözleşme 20.04.2004 tarih ve 25439 sayılı Resmi

Gazete›de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.