TBB Dergisi 117.Sayı

293 / 453

Kredi Kartı Üyelik Aidatı Hakkında Bir Yüksek Mahkeme Kararı İncelemesi 292
b. İltihaki Sözleşmeler
İltihakî sözleşmeler, sözleşmenin bütün hükümlerinin önceden
bir tarafça belirlendiği, diğer tarafın sözleşmenin içeriği veya koşul-
ları üzerinde görüşüp tartışamadığı ve sözleşmeyi kendisine önerilen
şartlarda kabul etmekten yahut sözleşmeyi yapmaktan vazgeçmekten
başka seçeneğinin bulunmadığı sözleşmelerdir.15 İltihakî sözleşmele-
rin genellikle; su, elektrik, doğalgaz gibi kamu hizmeti niteliğindeki
edimleri bünyesinde barındırdığı kabul edilmekte olup, banka ile ya-
pılan sözleşmelerin genel işlem koşullarına yollama yapılan sözleşme-
ler olduğu ileri sürülmektedir.16 Bu çıkarıma paralel olarak Yargıtay 3.
Hukuk Dairesi bir kararında iltihakî sözleşmeleri şu şekilde tanımla-
mıştır: “Bir kamu hizmeti ifa edip hukuken veya eylemli olarak (fiilen) tekel
durumu arz eden ve halkın bağlanması gereken (nakliye müesseseleri, elekt-
rik, havagazı ya da PTT, su işletmeleri gibi) teşebbüslere ait formüle edilmiş
sözleşmelerdir.”17
İltihakî sözleşmeler açısından kamu hizmeti ifa etmeyi üstlenmiş
olan taraf aynı zamanda sözleşme yapma zorunluluğunu da bünye-
sinde barındırmaktadır.18 Oysaki inceleme konusu kararda da belirtil-
15 Oğuzman/Öz, s. 26, Fikret Eren, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 14. Bası,
Ankara 2012, s. 214.
16 Oğuzman/Öz, s. 26, Banka ile yapılan sözleşmelerin iltihakî sözleşme teşkil
ettiğine ilişkin olarak bkz.: Eren, s. 214; İşgüzar, s. 179.
17 3. HD. 02.06.1998, 4263/6098 ; Aynı yönde bkz.: 4. HD.,
16.06.1975, 3743/7667 ); “Muayyen bir bedel mukabilinde
ve bazı şartlar altında istifade edilen hizmetlerde umumîlik vasfa olmayıp aktî
bir mahiyet vardır, Fertlerin muayyen şartlara intibak etmek ve bir bedel vermek
suretiyle istifade ettiği bu nevi akitler iltihakî akittir. Taraflardan biri olan idare-
nin evvelden bir takım şarttan ihzar ile bunları bir icap şeklinde umuma arz ve
ferdin de bu şartları zımnen kabul suretiyle hizmetten istifade etmesi şeklinde
tecelli eden ve hususî hukuk sahasında sigorta ve nakliye mukaveleleri gibi em-
sali bulunan bu akitler de onların tamamen aynidir. Bunlar bilhassa ticarî veya
sınaî mahiyeti daha kuvvetli görülen teşebbüsler olup demiryolları, tramvay ve
diğer nakli vasıtaları, su, havagazı, telefon ve radyo gibi faaliyetler bu sınıfa dâhil
bulunmaktadır” İBK, 05.04.1994, 4/12 (khyk.kazancihukuk.com).
18 Murat Aydoğdu, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununda Düzenlenen Genel İşlem
Koşullarının Konu Bakımından Uygulama Alanı, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk
Fakültesi Dergisi , C. 13, S. 2, 2011, s. 7 vd. “Teşebbüsün, yerine getirmekle yükümlü
bulunduğu kamu hizmeti gereğince icap, genel ve devamlı bir nitelik taşır, herkes
her zaman böyle bir icabı kabul edebilir. Bu itibarla teşebbüs, icabı kabul eden bir
özel ya da tüzel kişi ile (eğer o kişi gerekli şartları haiz ise) sözleşme yapmaktan
kaçınamaz ve hele tekel durumunun kötü niyetle istismarı niteliğinde şartlar ileri
süremez” 4. HD. 20.03.1980, 1671/3675 ).