383 / 453
Uluslararası Adalet Divanı’nın Yargı Yetkisi ve Yargı Yetkisini Genişletme Çabalarının Eleştirisi
382
Yatağı Otoritesi
9
ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi örnek gösteri-
lebilir.
Yukarıda sözü geçen devletler hangi devletlerdir? Her devlet UAD
önünde bir uyuşmazlığın tarafı olabilir mi? Öncelikle belirtmek ge-
rekir ki UAD Statüsü’ne taraf olan her devlet, UAD önündeki uyuş-
mazlıklara da taraf olabilir.
10
Yukarıda BM üyesi olan bütün devletle-
rin
ipso facto
olarak Statü’ye de taraf olduğunu zaten belirtmiştik, bu
sebeple bu devletler açısından taraf ehliyeti bakımından bir problem
bulunmamaktadır. Benzer şekilde, eğer bir devlet BM üyesi olmayıp
Statü’ye dışarıdan taraf olmuşsa da taraf ehliyetini haizdir.
11
Bunun
yolu, BM üyesi olmayan devletlerin Statü’ye taraf olma koşullarının
Güvenlik Konseyi’nin tavsiyesi üzerine Genel Kurul tarafından belir-
leneceğini düzenleyen BM Şartı’nın 93/2 maddesi ile açılmıştır.
12
Son
olarak, ne Statü’ye taraf ne de BM’e üye olan devletlerin de UAD önün-
deki uyuşmazlıklarda Güvenlik Konseyi tarafından belirlenecek ko-
şullarla taraf olabilmesi mümkündür.
13
15 Ekim 1946 tarihli ve 9 (1946)
Sayılı BM Güvenlik Konseyi kararının birinci maddesi Divan’ın Yazı
İşleri Müdürlüğü’ne yapılacak bir bildirimle bu kategorideki ülkelerin
de Divan’ın önündeki uyuşmazlıklarda taraf olabileceğini kararlaştır-
mıştır.
14
Kısacası, öngörülen usule uyulduğu takdirde her devlet Divan
önündeki uyuşmazlıklara taraf olabilmektedir.
B. Divan’ın Çekişmeli Yargı Yetkisinin Tanınması
Yukarıdaki şartlar doğrultusunda taraf ehliyetini haiz devlet-
ler üzerinde Divan’ın yargı yetkisi otomatik değildir.
15
UAD’nın bir
uyuşmazlık üzerinde çekişmeli yargı yetkisini kullanabilmesi için
uyuşmazlığa taraf devletlerin rıza göstermesi gerekmektedir.
16
Ulusal
9
Ibid.
10
Pazarcı, s. 473.
11
Ibid.
12
Ibid.
13
Ibid.
14
http://www.un.org/en/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/RES/9(1946)
Erişim Tarihi: 19.01.2015.
15
Bingbin, s. 2.
16
Maura A. Bleichert, “The Effectiveness of Voluntary Jurisdiction in the ICJ: El
Salvador v. Honduras, A Case in Point”, Fordham International Law Journal, Cilt:
16, Sayı: 3, 1992, s. 803-804.