TBB Dergisi 118.Sayı

Ulusal ve Uluslararası Yasal Düzenlemeler ile Basın Etik İlkeleri Işığında “Yalan Haber Neşri”

186

sayısı ile kıyaslandığı zaman son derece az kalmaktadır. Ayrıca, başvu-

rucular da genelde tanınmış kişiler, gazeteciler veya şirketlerdir. Başka

bir ifade ile Basın Konseyinin de gerek başvuru sayısının azlığı gerek-

se başvurucu profillerinin “halk” düzeyine inmemiş olması sebebi ile

yine de yalan haber neşrine ilişkin mağduriyetleri gidermek açısından

tam ve etkin bir çözüm sağladığı sonucuna varamamaktayız.

4. MUKAYESELİ HUKUK ve YABANCI ÜLKELERDE

BASIN ETİK İLKELERİ AÇISINDAN “YALAN HABER”

DÜZENLEMELERİ:

I. MUKAYESELİ HUKUKTA YALAN HABER:

S. Dönmezer, mukayeseli hukukta yalan haberin “suç” olup olma-

dığına dair konuyu üç grupta toplayarak açıklamıştır:

1.Birinci grup ülkeler yalan haberleri cezalandırmamakta olup

sadece hakaret, sahtekarlık gibi ayrı ve müstakil suçların unsurlarını

teşkil etmesi, başka bir ifadeyle, anılan suçların işlenmesini sağlayan

ve bu suçların işlenmesi yönünde “araç” olan yalan haberleri cezalan-

dırmaktadır. Belçika, İngiltere, Danimarka, ABD ve Almanya

’da uy-

gulanmakta olan bu sistemin gerekçesi, bu tip haberlerin kötüniyetle

yapılmadığı, ayrıca diğer KİA’ndan haberin yalan olduğunun hemen

ifşa edilebildiği ve böylece gerçeğin ortaya çıktığı; kötüniyetle yapılsa

bile bunun ispat etmenin çoğu zaman imkansız olduğu, aksi halde sü-

reli yayımcılığın gelişmesinin sınırlanacağıdır.

ABD’de yalan haber neşrinin suç olmamasının haricinde, cevap

hakkı ve tazminat davaları ile ilgili olarak -basın özgürlüğü lehine-

“kamuya mâl olmuş kişiler” açısından, durumu zorlaştırıcı bir uygu-

lama bulunmaktadır. İspat yükü davayı açan tarafa ait olan ABD’de,

kamuya mâl olmuş kişiler, gazetecinin kasten veya kusurlu bir ihmali

sebebiyle yalan haberin yayımladığını ispatlamak zorunda olup aksi

halde, basın özgürlüğünü zedeleyeceğinden hareketle cevap hakkı

ve tazminat davası gibi haklardan yararlanamamaktadırlar. Sıradan

insanlar için ise, bu kural geçerli olmayıp basın mesleğinin bilinen

Sulhi Dönmezer, Yeni Hükümler…, ss.17-19, Sulhi Dönmezer ve Köksal Bayraktar,

a.g.e, ss.331-332

Kayıhan İçel, a.g.e., s. 205