32 / 421
TBB Dergisi 2015 (118)
Nimet ÖZBEK
31
insanın doğuştan sahip olduğu insanlık onuruna saygı görme hak-
kına sahiptir.
BM İşkence, İnsanlık Dışı, Küçük Düşürücü Muamele veya Ceza-
ya Karşı Sözleşme
55
ve Sözleşme’ye ek Seçmeli Protokol’de,
56
özgürlü-
ğünden yoksun bırakılma, kişinin her türlü gözaltı ya da hapsetme
ya da kişinin kendi rızasıyla ayrılmasına herhangi bir adlî, İdarî ya da
başka bir yetkilinin talimatıyla izin verilmediği kamusal ya da özel
bir yerde tutulması olarak tanımlandığından (m.4/II) kabul, barın-
ma ve geri gönderme merkezlerinin, Seçmeli Protokol’de tanımlanan,
ilgilinin özgürlüğünden yoksun bırakıldığı alıkonulma yeri olduğu
kuşkusuzdur.
57
B) 2014 Yılında Verilen AİHM Kararları ve İhlâl Edildiği
Tespit Edilen AİHS Hükümleri
AİHM kararlarında, İdarî kararla, YUKK’un deyimiyle İdarî gö-
zetim kararıyla, bu kurumlarda kalma, alıkonulma (
detention
) olarak
tanımlanmaktadır. Bu terimin seçilmesi şaşırtıcı değildir. BM İşkence,
İnsanlık Dışı, Küçük Düşürücü Muamele veya Cezaya Karşı Sözleş-
me
58
ve Sözleşme’ye ek Seçmeli Protokol’de
59
düzenlendiği üzere, ilgi-
linin kendi rızasıyla ayrılmasına herhangi bir adlî, İdarî ya da başka
bir yetkilinin talimatıyla izin verilmediği kamusal ya da özel bir yerde
tutulması, alıkonulma olarak tanımlanmıştır (m.4/II).
1.AİHS’nin 3.maddesi: Alıkonma Koşullarının İşkence ve Kötü
Muamele Yasağına Aykırılık Oluşturması
YUKK uyarınca çıkarılan Kabul, Barınma ve Geri Gönderme
Merkezleri Yönetmeliği’ne göre, bu merkezler “a) Yaşam hakkının
korunması, b) İnsan odaklı yaklaşım, c) Refakatsiz çocuğun yüksek
55
Bkz.dn.24.
56
Bkz.dn.25.
57
Şimşek, s.32 ve s.84; Her ne kadar Yönetmelik 2014’te çıkarılmış olsa da YUKK ön-
cesi dönemde yapılmış bir çalışmada da idari gözetim uygulamasına tabi tutulan
kişiler bakımından idari gözetim uygulamasının bir alıkonulma olduğu yolun-
da bkz. Association for Prevention of Torture, Establishment and Designation of
National Preventing Mechanism, Çev. Hülya Üçpınar/Osman Murat Ülke, İnsan
Hakları Vakfı Yayınları, Ankara 2008, s.110-111.
58
Bkz. dn.24.
59
Bkz. dn.25.