119

TBB Dergisi 2015 (119)

Sami DOĞRU

527

Denizi Davası,

İngiltere- Fransa Davası

100

ve Maine Körfezi Davası

101

gibi, teyit edilmiştir.

Her ne kadar mahkemeler ‘ilgili/özel durumların’ bir listesini

vermekten kaçınsa da, bugüne kadar görülen davalar ve yapılan an-

laşmalar dikkate alınarak bir sınıflandırma yapılabilir. Devlet uygu-

lamalarına bakıldığında, deniz alanı sınırlandırma anlaşmalarının

çoğunda ‘coğrafi değerlendirmelerin’ öne çıktığı görülmektedir.

102

nedenle, ilgili durumlar iki gruba; ‘coğrafi’ ve ‘coğrafi olmayan’ şeklin-

de ayrılarak incelenebilir.

103

Coğrafi faktörler

olarak, ‘genel coğrafi çer-

çeve (sınırlandırılacak alanın genel karakteristikleri ile bölgenin - yarı

kapalı deniz, okyanus vb.- belirli özellikleri)’, ‘sahilin yapısı’, ‘orantılı-

lık’, ‘adaların varlığı’, ‘esas hatlar’, ‘jeolojik ve jeomorfolojik değerlen-

dirmeler’, ‘üçüncü devletlerin varlığı’, ‘kara ülkesi sınırının pozisyonu’

sayılabilir.

Coğrafi olmayan faktörler

ise, daha çok coğrafi değerlendir-

melerle belirlenen sınırın düzeltilmesi amacıyla kullanılır ve ‘ekono-

mik faktörler’, ‘tarafların devlet uygulamaları’, seyrüsefer faktörünü

104

de kapsayan ‘güvenlik faktörü’ ve ‘politik faktör’den oluşmaktadır.

Coğrafi faktörler aşağı yukarı her sınırlandırma anlaşmasında et-

kili olmaktadır. Hatta bazı durumlarda, diğer faktörlerle birlikte ama

belirleyici olarak yer almaktadır. Bazı durumlarda coğrafi olmayan

faktörlerin de sınırların yerinin belirlenmesinde etkin oldukları görül-

mektedir.

105

Bu çerçevede, özellikle Doğu Akdeniz’de yapılacak bir sı-

Kuzey Denizi Davasında eşit uzaklık metodu, bölgedeki ilgili coğrafi durumların

varlığı nedeniyle hakkaniyet çerçevesinde uygulama dışı bırakılmıştır. Mahkeme

ayrıca sınırlandırma amacının, tek bir metodun değil, hedefinin araştırılmasına

yönelik olduğunu vurgulamıştır. I.C.J. Report 1969, op. cit., par. 89-90.

100

Mahkeme, ‘hakkaniyete uygun bir sınırlandırmaya ulaşmak amacıyla coğrafi

ve diğer durumlar ışığında eşit uzaklık prensibi veya başka bir metodunun

uygun olup olmadığının takdiri konusunu Mad. 6 kapsamında bile çok önem-

li bir sorun’ olarak görmektedir. Anglo-French Case, op. cit., s. 45, par. 70.

101

Delimitation of the Maritime Boundary in the Gulf of Maine Area, Judgment,

I.C.J. Reports 1984, s. 316, par. 164.

102

Handbook on the Delimitation of Maritime Boundaries, op. cit., s. 25.

103

Yoshifumi Tanaka, Predictability and Flexibility in the Law of Maritime Delimita-

tion, Hart Publishing, Oxford, 2006, s. 151; Ayrıca bkz., Handbook on the Delimi-

tation of Maritime Boundaries, op. cit., s. 25-46.

104

Oxman ‘seyrüsefer faktörlerini’ ‘güvenlik faktörü’ içinde değerlendirmiştir. Bkz.,

Bernard H. Oxman, “Political, Strategic, and Historical Considerations”, Interna-

tional Maritime Boundaries, Vol. I, op. cit., s. 22- 40.

105

Prosper Weil, “Geographic Consideration in Maritime Delimitation”, Internatio-

nal Maritime Baundaries, Vol. I, op. cit., s. 124.