495 / 617
Reklam Hukuku Perspektifinden Avrupa Birliği, Alman ve Türk Hukuklarında Tüketici Ölçütü: ...
494
GİRİŞ
Bir reklamın aldatıcı olup olmadığına karar verilirken, reklam-
daki bilginin yanlış veya yanıltıcı olması, tüketicinin aldanması veya
aldanma ihtimalinin bulunması ve aldatıcılığın tüketicinin kararını
etkileyecek nitelikte olması olmak üzere üç unsur dikkate alınır.
1
Tü-
keticinin aldanması veya aldanma ihtimalinin bulunması koşulunun
araştırılmasında, söz konusu reklamın niteliği kadar hitap ettiği tüke-
ticinin nitelikleri de önem taşır. Varsayılan tüketici tipi ne kadar bilgi
sahibi, dikkatli ve anlayışlı kabul edilirse; ona hitap eden reklamın
aldatıcı olarak nitelendirilmesi de o kadar zorlaşacaktır. Böylece ka-
bul edilen ölçütün altında kalan tüketicinin aldanması durumunda
koruma sağlanamayacaktır. Bu ölçütün belirlenmesi, ürünü piyasaya
sunup reklam verenin menfaati ile tüketicinin menfaati arasındaki
dengenin kurulması konusuyla doğrudan ilgilidir.
2
Zira varsayılan
tüketicide aranan standart düştükçe, reklamın aldatıcı olarak nitelen-
dirilmesi de o kadar kolaylaşacak ve böylece reklam veren açısından
daha az esnek ve daha müdahaleci bir hukuk politikasının önü açı-
lacaktır.
3
Bu nedenle aldatıcı reklama karşı tüketicinin korunmasının
derecesinin ne olacağı sorunu sadece tüketicinin korunması politikası
değil aynı zamanda bir haksız rekabet politikası sorunudur.
4
Gut Springenheide kararına konu olan olayın, hukuki sürecin ve
ABAD’a yöneltilen sorular ile bunlara verilen yanıtların özetlenece-
ği ilk kısmın ardından bu ölçütün Avrupa Birliği Hukukundaki yeri
açıklanacaktır. Ayrıca, kararın ilgili olduğu hukuk düzeni olması ve
Türk öğretisi ile uygulamasındaki tüketici kriterinin belirlenmesinde
önemli rol oynaması nedeniyle Alman Hukukunda bu kriterin gelişim
çizgisi incelenecektir. Ardından, Türk hukukundaki tüketici kriteri,
öğreti ve uygulamaya göndermelerle tartışılacaktır.
1
Emrehan İnal, “Türk Hukuku’nda Aldatıcı ve Örtülü Reklamlar”, Uluslararası
Reklam Hukuku Sempozyumu, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2008 s. 89
2
Tobias Lettl, “Der Schutz der Verbraucher nach der UWG-Reform“, GRUR 6/2004,
s. 454
3
Reiner Schulze/Hans Schulte-Nolke/Jackie Jones, A Casebook on European Con-
sumer Law, Bloomsbury Publishing, 2002 s. 226, Google Kitaplar’dan ulaşılabilir,
(16 Ocak 2015’te erişildi)
4
Jürgen Keßler, “Workable Competition, Consumer Protection and Advertising
Law”, Uluslararası Reklam Hukuku Sempozyumu, On İki Levha Yayıncılık, İs-
tanbul 2008 s. 54