TBB Dergisi 120.Sayı

Reklam Hukuku Perspektifinden Avrupa Birliği, Alman ve Türk Hukuklarında Tüketici Ölçütü: ...

496

Hangisi uygun olan ölçüttür: Bilgili ortalama bir tüketicinin mi

yoksa vasat bir tüketicinin görüşü mü?

Yanılan tüketicilerin toplam tüketici sayısı içindeki oranı, yüz-

desel anlamda ifade edilebilir mi?

Eğer yalnızca hukuki yoruma açık objektif bir tüketici ölçütü

kabul edilmeli ise bu ölçüt nasıl tanımlanabilir?”

Eğer tüketicinin gerçek beklentileri ölçüt olarak belirlenirse, piya-

sa araştırması yapılmadan bu beklentinin ortaya çıkarılması mümkün

olmayacaktır. Başka bir deyişle, reklamın yöneldiği tüketici kitlesinin

beklentileri, anket yaptırılması veya bilirkişi raporu istenmesi yoluyla

belirlenecektir. Hukuki yoruma açık nesnel tüketici ölçütünün benim-

senmesi durumunda ise mahkeme bu yollara başvurmaksızın, hitap

edilen tüketicinin nasıl olması gerektiğine dair bir model belirleyerek

bu tüketici modelinin söz konusu reklam yoluyla aldanıp aldanmadı-

ğını tespit edecektir.

C. ABAD’IN CEVABI

Mars (1995) ve Nissan (1992) gibi daha önceki kararlarına gönder-

mede bulunan ABAD, bu kararlarında ortalama bilgili, dikkatli ve an-

layışlı bir tüketicinin varsayılan beklentilerinin ölçüt aldığını belirtir.

Bu kararlarda Divan, bilirkişi raporu veya anket isteminde bulunmak-

sızın karar vermiştir. Buna karşılık yeterli veriye sahip olmadığı veya

önündeki verilerden bir çözüme ulaşılmasının mümkün olmadığı

durumlarda, aldatıcılığın belirlenmesinin ulusal mahkemelere bıra-

kıldığını ifade etmiştir. Topluluk Hukukunda herhangi bir kısıtlayıcı

hüküm bulunmadığından, ulusal mahkemeler gerekli gördükleri du-

rumlarda anket veya bilirkişi raporu isteminde bulunma konusunda

özgürdürler. Ayrıca bu araştırma sonucunda belirlenen yüzdesel ora-

nın –aldanan tüketicilerin, reklamın yöneldiği toplam tüketiciler için-

deki yüzdesi- reklamın aldatıcılığına hükmedilmesi için yeterli olup

olmadığına da kendi ulusal hukukuna göre karar verecektir.

Böylece divan, tüketicilerin gerçek beklentileri ile hukuki yoruma

açık nesnel bir tüketici ölçütleri arasından ikincisini seçmiştir. Bu nes-

nel tüketici ölçütünü ise “ortalama bilgili, dikkatli ve anlayışlı tüketi-

Schulze\Schulte-Nolke\Jones s. 227