498 / 617
TBB Dergisi 2015 (120)
Koray GÜVEN
497
ci” olarak belirlemiştir. Tüketicinin gerçek beklentilerinin belirlenme-
si için anket ya da bilirkişi raporuna başvurulması ise yalnızca istisnai
biçimde, “özel zorlukların” varlığı halinde gereklidir.
9
II. TÜKETİCİ ÖLÇÜTÜ
A. TOPLULUK HUKUKUNDA TÜKETİCİ ÖLÇÜTÜ
1. Genel
84/450 sayılı Aldatıcı Reklamlara İlişkin Yönerge, hitap ettiği ki-
şileri aldatan veya aldatma ihtimali olan reklamları aldatıcı reklam
olarak kabul ederken, aldatılmanın gerçekleşeceği grup olan tüketici
grubu için herhangi bir kriter getirmemiştir. “Gut Springenheide” ka-
rarı ile (Avrupa Birliği Adalet Divanı – ABAD 1998), Topluluk Huku-
kundaki tüketici kriteri ilk defa açık bir biçimde “ortalama kendini bil-
gilendirmiş, dikkatli ve anlayışlı tüketici” biçiminde düzenlenmiştir.
10
Daha sonra bu kıstas 2005/29 sayılı Haksız İş Uygulamaları Hakkında
Yönerge ile ikincil hukukun yazılı kaynakları arasına da girmiştir.
2. Divan’ın Getirdiği Ölçüt ve Somutlaştırılması
Kararın verildiği tarih olan 1998 yılında Topluluk Hukukunda-
ki yazılı kural eksikliği neticesinde, söz konusu ölçütün belirlenmesi
ABAD’a düşmüştür. Divan kendisinin de referans verdiği üzere, daha
önce bu kriteri tam olarak ifade etmese de kritere işaret edecek bazı
değerlendirmeler yapmıştır. “Nissan”(1992) kararına göre bir reklamın
aldatıcı olduğuna “ancak reklamın hitap ettiği tüketicilerin önemli bir
bölümünün, düşük fiyatın paralel ithalatçı tarafından satılan araba-
lardaki daha az sayıda donanıma denk geldiğini bilmeden satın alma
kararı verdiği sabit bulunursa” hükmedilebilir.
11
Aynı doğrultuda
“Mars”(1995) adlı kararında, ürünün gramajının %10 artmasına rağ-
men, bu artışı gösteren işaretlemenin kutunun %10’undan fazlasını
kaplamasını aldatıcı reklam olarak kabul etmemiştir. Anlayışlı tüke-
tici kutu üzerinde gösterilen farkın %10’dan fazla olmasına aldanma-
9
Savaş Bozbel, Mukayeseli Hukukta ve Türk Hukukunda Karşılaştırmalı Reklam
Hukuku, Seçkin Yayınevi, Ankara 2006 s. 227
10
Schulze\Schulte-Nolke\Jones, s. 225
11
Hamdi Pınar, Das Recht der Werbung in der Türkei im Vergleich zum deutschen
und europäischen Recht, Peter Lang, Frankfurt 2003, s. 104