62 / 617
TBB Dergisi 2015 (120)
Mahmut GÖKPINAR
61
gibi özel grupların korunmasına ilişkin kimi haklar.
348
Sosyal hakla-
rın diğer bir kaynağı olan ve amacı Avrupa düzeyinde, temel hakların
bölünmezliği bağlamında
349
AİHS’nin tamamlayıcısı olarak İHEB’nin
uygulanmasını sağlamak olan
350
ve sosyal hakları somut güvencelere
bağlayan ASŞ,
351
içinde bulunduğumuz yüzyılın gelişim çizgisine uy-
gun olarak bütün sosyal hakları 19 temel madde içinde geniş bir ideal
liste içinde sıralamıştır. Şart’a taraf devletler, bu geniş listenin bütün
hükümleri ile bağlı olmak zorunda olmamakla birlikte “asgari çifte
çekirdek” olarak tabir edilen 10 temel maddenin gereklerine uymak
zorundadır.
352
Şart’ı onaylayan devletler, insan haklarının bölünmez-
liğine ve karşılıklı etkileşimine bir anlam sağlama amacıyla yola çık-
mışlardır. Devletler, Şart tarafından tanınan haklar için sadece yasal
girişimler başlatmak değil; hakların tam manasıyla uygulanabilmesi-
ni sağlayacak özgün, somut girişimlerde de bulunmak zorundadır.
353
Öğretide bu zorunluluğun, Avrupa Sosyal Şartında yer alan “…
hakların etkin bir şekilde yerine getirilebilmesi için, taraf Devletler…yapar-
lar
” ibaresinin “herkesin hakkı vardır” şeklindeki yorumuna dayan-
dığı belirtilmektedir. Hemen belirtilmelidir ki 1982 Anayasası’nın
90. maddesi uyarınca ASŞ ‘ı Türk Hukukunda önemli bir yere sahip
kaynaktır.
354
Konuya iç hukuklar penceresinden bakmadan önce öğ-
retide ifade edilen, sosyal haklara tanınan alanın, ülkelerin tarihsel
geçmişleri, sosyo-ekonomik gerçeklikleri ile ilgili olduğu
355
görüşünü
belirtmek istiyoruz. Devamla Orta ve Doğu Avrupa’nın yeni demok-
rasilerinde, sosyal haklar doğrudan sosyal haklar olarak düzenlenip
ve gruplandırma yapılırken de bu haklar genellikle ekonomik, sosyal
ve kültürel haklar kategorisine dahil edilmiş, metinler farklı şekiller-
348
Kombe-Akandjı, s. 39.
349
Jımena Luis Quesada, “Avrupa Sosyal Şartının İç Hukukta Uygulanması” Çev.:
İbrahim Ö. Kaboğlu, İçinde: Anayasal Sosyal Haklar, Ed.: İbrahim Ö. Kaboğlu,
Legal Yayınevi, İstanbul 2012, s. 65.
350
Chablaıs Fabrızzı, “Gözden Geçirilmiş Avrupa Sosyal Şart:Son Gelişmeler”, Çev.:
Gülden Kurt, İçinde: Anayasal Sosyal Haklar, Ed.: İbrahim Ö. Kaboğlu, Legal Ya-
yınevi, İstanbul 2012, s. 53.
351
Grelloıs, s. 290.
352
Münci Kapani, İnsan Haklarının Uluslararası Boyutları, Bilgi Yayınevi, 4. Baskı,
Ankara 2011, s. 64.
353
Fabrızzı, s. 53.
354
Quesada, s. 65.
355
Gruber, s. 245.