60 / 617
TBB Dergisi 2015 (120)
Mahmut GÖKPINAR
59
uygulanabilen, bir güvence fikrini ifade eden, sosyal kökenli haklar
olarak tanımlanmıştır.
329
Türk Hukukunda da maddî ölçütü dikkate alan bir tanımda sos-
yal hakların, sosyo-ekonomik yönden güçsüz olanların korunmasını
ve öncellikle özel olarak korunmaya muhtaç sosyal sınıflar, elverişsiz
konumdaki kişi, grup ya da kesimleri ve toplumdan dışlanan kişiler
için ekonomik ve sosyal adaleti ve eşitliği gerçekleştirmeyi, gelir dağı-
lımını iyileştirmeyi amaçlayan haklar olduğu belirtilmişken,
330
teknik
ölçüte göre yapılan bir tanımda ise sosyal hakların, toplumun güçsüz
kesimlerinin insan onuruna yakışan bir hayat sürdürebilmeleri için
devletin önlemler alması ya da doğrudan edimlerde bulunması şek-
linde olumlu yükümlülükleri yerine getirmesiyle gerçekleşen haklar
olduğu vurgulanmıştır.
331
Öğretide, tanımlama yerine daha çok söz konusu hakların nite-
liklerinin ortaya konulmasına çalışıldığı görülmektedir. Buna göre,
yalnızca kamusal değil aynı zamanda özel-sosyal alana ilişkin olan
sosyal haklar
332
, insan haklarının bölünmez bir parçası ve onun ta-
mamlayıcısıdır.
333
İçerikleri son derece belirsiz olan söz konusu hak-
ları
334
, kişiler doğrudan doğruya ve kendileri kullanamamakta, genel-
likle devletin belirlediği bir sosyal politika çerçevesinde kullanılmakta
bu nedenle de birinci kuşak hakların aksine yargısal denetim içine
alınması zorlaşmaktadır.
335
‘Belli bir durumdaki insanın hakkı’ olan
sosyal haklar, bir aileye veya çalışanlar kategorisine mensup olmak,
işsiz, hasta, yaşlı olmak gibi özel bir statüye bağlı olarak elde edil-
mektedir.
336
İçinde yaşadığı tarihsel, ekonomik ve sosyal gerçeklik
içindeki insanı esas alan sosyal haklar,
337
‘bir yetim hakkı” olmayıp;
338
sosyal adaletsizliğe karşı mücadele etmeye imkân sağlayan bu yönüy-
329
Boucobza/Grundler/Pıchard/Roman, s. 72.
330
Gülmez, Sosyal Haksızlık, s. 10.
331
Kaboğlu, Kültürel Haklar, s. 112.
332
İrem Fatma Çağlar, “Feminist Perspektiften İnsan Hakları” HFSA, 7.Kitap, 2003, s.
46.
333
Rüçhan Işık, “ Toplu Şikayet Prosedürü”, İçinde: Anayasal Sosyal Haklar, Ed.:
İbrahim Ö. Kaboğlu, Legal Yayınevi, İstanbul 2012, s.62; Grelloıs, s. 290.
334
Boucobza/Grundler/Pıchard/Roman, s. 72.
335
Işık, s. 62.
336
Groppı, s. 206.
337
Boucobza/Grundler/Pıchard/Roman, s. 72.
338
Grelloıs, s. 289.