TBB Dergisi 120.Sayı

61 / 617

Bir Kavram Olarak İnsan Hakları ve Çeşitli Açılardan Sınıflandırılması 60
le de sosyal devletle ilgili olan haklardır.339 Bu haklar, sosyal devletin
olmasa olmaz araçlarıdır.340
Diğer taraftan, sosyal hakların uluslararası kaynakları arasın-
da gösterilen sözleşmelere örnek olarak, İnsan Hakları Evrensel Bil-
dirgesi (İHEB)341, 1966 tarihli Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara
İlişkin Uluslararası Sözleşme (ESKUS)342, bölgesel nitelikte olan 1961
tarihli Avrupa Sosyal Şartı (ASŞ)343 ile 1995 tarihli gözden geçirilmiş
Avrupa Şartı344 ve sosyal ve kültürel haklar üzerine yazılmış İnsan
Hakları Amerikan Sözleşmesi’ne Ek Protokol345 verilmektedir. BM
Sisteminde sosyal hakların kaynağı olarak ESKUP ve İHEB ön plana
çıkmaktadır.346
ESKUP’un uygulanmasının denetimini sağlayan uluslararası or-
gan olan Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Komitesi, Sözleşme’nin
hükümlerini yorumlamak suretiyle şu hakları ortaya koymuştur:347
Barınma hakkı, yeterli besin alma hakkı, eğitim hakkı, sağlık hakkı,
su hakkı, ekonomik, sosyal ve kültürel haklardan faydalanmada ka-
dın ve erkeğin eşitliği hakkı, fikri ve sanatsal mülkiyet hakkı, iş hakkı,
sosyal güvenlik hakkı, ayrımcılığa uğramama hakkı, engelli ve yaşlı
339 Boucobza/Grundler/Pıchard/Roman, s. 71.
340 Özbudun, Anayasa Hukuku, s. 110.; Gülmez, Sosyal Haklar, s. 127.
341 Türkçe metin için bkz. Öğ-
retide, İHEB’in aynı zamanda uluslararası sosyal hakların da temeli olduğu,
Bildiri’nin başlangıç bölümünde,”insanın en yüksek gayesi olarak” insanoğlunun
sadece konuşmak ve inanmakta özügür olduğu değil, aynı zamanda ‘korku ve
sefaletten arınmış’ olduğu bir dünyanın ortaya çıkışını gösterdiği, yine başlan-
gıç bölümünde hakların amacının, toplumsal ilerleme ve en iyi hayat şartlarının
oluşturulması olduğunun ilan edilerek BM Andlaşması’na (kurucu andlaşma)
gönderme yapıldığı, 22- 25 arası maddelerinin sosyal haklara ayrıldığı, diğer söz-
leşmelerde tanınan hakların özlerini barındırdığı belirtilmektedir. Jean-François
Kombe-Akandjı, “Sosyal Hakların Uluslararası Kaynakları”,Çev.: Gülden Kurt,
İçinde: Anayasal Sosyal Haklar, Ed.: İbrahimÖ. Kaboğlu, Legal Yayınevi, İstanbul
2012, s. 38.
342 Türkçe metin için bkz.
konomik,-Sosyal-ve-Kulturel-Haklara-Iliskin-Uluslararasi-Sozlesme.pdf
343 Türkçe metin için bkz. 09/04/2007 tarihli ve 26488 sayılı RG.
344 Türkçe metin için bkz. 03/10/2006 tarihli ve 26308 sayılı RG.
345 Türkçe metin için bkz.
files/127a3--Insan-Haklari-ve-Temel-Ozgurluklerin-Korunmasina-Iliskin-
Sozlesme%E2%80%99ye-Ek-Protokol.pdf
346 Jean-François Kombe-Akandjı, “Sosyal Hakların Uluslararası Kaynakları”,Çev.:
Gülden Kurt, İçinde: Anayasal Sosyal Haklar, Ed.: İbrahim Ö. Kaboğlu, Legal Ya-
yınevi, İstanbul 2012, s. 37.
347 Kombe-Akandjı, s. 39.