dergi-121

“Cyprus v. Turkey” Kararı: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Uluslararası Hukuk ...

452

Öte yandan, Avustralya’nın Nauru’ya karşı itirazı yargısal teknik

açısından bir iptidai itiraz niteliğinde olup, UAD’nin de belirtmiş ol-

duğu gibi davanın ilk aşamasında Nauru’nun Avustralya aleyhinde

başvuruda bulunması konusunda bir süre sınırlaması olmaması, ge-

cikme unsurunun tekrar incelenmeyeceği anlamına gelmemektedir.

Böylece UAD, ilk aşamada, Avustralya iptidai itirazını reddetmiş gö-

rünmekle birlikte, Nauru’nun taleplerini iletmesindeki gecikmenin,

ayrıca

olayların saptanması ve olayda uygulanacak hukuk bakımın-

dan Avustralya’nın çıkarlarına zarar verip vermediği açısından tekrar

değerlendirileceğini de vurgulamıştır. Diğer bir deyişle, Avustralya,

gecikmeye ilişkin itirazını uyuşmazlığın yargısal sürecin bir sonraki

aşamasında tekrar gündeme getirme olanağını elde etmiş oluyordu.

Sonuç olarak, AİHM’nin Türkiye’nin iptidai itirazını reddetmek

için dayanmış olduğu UAD kararında, Avustralya’nın iptidai itirazı ilk

aşamada kesinlikle nihai bir şekilde redddilmemiştir. Bu bakımdan,

AİHM kararındaki UAD’nin Nauru kararı argümanı yeterli sayıla-

maz. AİHM’nin gecikme faktörünü, hukuk güvenliği açısından oldu-

ğu kadar, Nauru kararındaki “ olayların saptanması” ve “uygulanacak

hukuk” kıstaslarını, Rum kayıplar ve Karpaz Rumları gibi birbirinden

tamamen farklı iki “ mağdur “ hedef grup açısından aynı ayrı değer-

lendirmesi gerekirdi.

bb) Tazminat kararının AİHM’nin “ gecikmiş “ başvurular

hakkındaki içtihadı açısından değerledirilmesi

IV. Rum başvurusundaki tazminat kararı, AİHM’nin zaman iti-

barıyla yetkisi (

ratione temporis

) ile ilgili içtihadındaki son yıllardaki

gelişmeler açısından değerlendirilmeyi de gerektirmektedir.

Kural olarak, AİHM’nin zaman itibarıyla yetkisi (

ratione temporis

)

ilgili Devletin Sözleşme’ye taraf lduğu tarihten itibaren başlamaktadır.

Ancak, Avrupa İnsan Hakları Komisyonu’nu (AİHK) denetim meka-

nizmasından çıkarıp Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ni tek denetim

organı haline getiren 11

Protokol ile 1998’de yürürlüğe giren de-

ğişiklikten önce bireysel başvurular açısından AİHS’ne taraf olmakla

AİHS denetimmekanizmasına tabi olmak farklı kavramlardı. Örneğin,

AİHS’ne, 1974’te taraf olan Fransa, AİHK’na bireysel başvuru hakkını