47 / 473
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Hâkim ve Savcılara İlişkin Disiplin ...
46
1.7. Disiplin Cezasının Demokratik Toplum Düzeninin
Gereklerine Uygun ve Ölçülü Olması
AİHM’ne göre, Sözleşme’de düzenlenen temel haklara kamusal
makamlar tarafından müdahalede bulunulması için bazı koşullara
uyulmalıdır. Bu şartlar, kanunla öngörülme, bir veya daha fazla meş-
ru amaca yönelik olma ve bu amaçlara ulaşmak için demokratik bir
toplum da gerekliliktir.
96
Dolayısıyla, hâkimler hakkındaki disiplin
yaptırımları da bu şartlardan birisini taşımadığı sürece, Sözleşme hü-
kümlerine aykırı görülmektedir.
Kanunla öngörülme ve meşru amaca yönelik olma kriterlerini
karşılasa bile, temel haklardan birisine yapılan müdahalenin demok-
ratik bir toplum düzeninde gerekli olduğu akit devlet tarafından orta-
ya konulamıyorsa, mahkemece ihlal kararı verilmektedir.
97
Temel hak-
lardan birisine kamusal otoriteler tarafından yapılan müdahalenin,
demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun olup olmadığı de-
ğerlendirilirken, Mahkeme, gereklilik kavramını zorunlu kelimesi ile
eş anlamlı olarak yorumlamamakla birlikte; kabul edilebilir, makul,
olağan, yararlı gibi sözcüklerden daha güçlü bir anlamda kullanmak-
tadır.
98
Mahkeme, bu koşul açısından yaptığı değerlendirmelerde “bas-
kılayıcı bir sosyal ihtiyaç”, bu ihtiyacı kanıtlayan “uygun ve inandırıcı
yeterli gerekçe”, müdahale teşkil eden “tedbirin ölçülülüğü” ölçütle-
rini dava konusu somut olaya uygulayarak bir karara varmaktadır.
99
Ölçülülük ilkesi açısından ise AİHM, öngörülen amaca ulaşmak
için daha az sınırlayıcı bir alternatif olup olmadığına bakmaktadır.
100
Aynı amaca daha hafif bir yaptırım ile ulaşılması mümkün ise AİHM
tarafından başvurulan araç ve yöntemin demokratik toplum düzeni-
nin gereklerine aykırı olduğuna karar verilmektedir.
96
Örnek olarak, Vona – Macaristan, Başvuru no.359443, 9 Temmuz 2013, Demir
ve Baykara- Türkiye, Başvuru no: 34503/97, 12/11/2008 kararları verilebilir.
http://hudoc.echr.coe.int, erişim tarihi: 11.05.2015.
97
AİHM, Kudeshkina- Rusya, Başvuru no: 29492/05, 26/02/2009, http://hudoc.
echr.coe.int, erişim tarihi: 14.05.2015.
98
Abdurrahman Eren, Özgürlüklerin Sınırlandırılmasında Demokratik Toplum
Düzeninin Gerekleri, Beta Basım A.Ş.İstanbul, 2004, s. 196
99
Özcan Özbey, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Işığında İfade Özgürlüğü Kısıt-
lamaları,
TBB Dergisi,
2013 (106), s.56
100
Hasan Tahsin Fendoğlu, Yargının Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı, Yetkin Yayınları,
Ankara, 2010, s.57