dergi-121

TBB Dergisi 2015 (121)

Tevfik Sönmez KÜÇÜK

parti içi kararlar alınırken, üyeler, parti yararından çok, bu özel finan-

sörlerin çıkarlarını göz önünde tutabilir. İşte, mali yardımın, partile-

ri, kendileri lehine bağışta bulunan kişilerin taleplerine boyun eğen

örgütler olmaktan kurtaracağı söylenebilir.

Parti içi demokrasi, parti

içerisinde üyelerin hâkimiyetinin kurulması anlamına gelir. Bunun

için ise parti içi kararlar alınırken veya seçimler yapılırken, üyelerin,

oylarını serbest şekilde, yani üzerlerinde herhangi bir maddi ve mane-

vi baskı hissetmeksizin kullanabilmeleri gerekir. Fakat partilere dev-

let yardımı hiç yapılmazsa, özel finansörler, bağışlar ile üyelerin irade-

lerini yanıltma yoluna gidebilir. Bir partiyi ekonomik açıdan kontrol

eden kişi ve grupların, parti içi iradenin oluşumu safhasında maddi

güçleri aracılığı ile parti içerisinde tek söz sahibi olacağı konusunda

şüphe yoktur.

Buna karşılık, hazine yardımı, partilerin iç düzen ve işleyişlerinin

demokratikliğini her zaman bu şekilde olumlu yönde etkilemeyebi-

lir. Gerçekten, devlet yardımı ile ilgili yapılan en temel eleştirilerden

biri, bu tür mali desteklerin, partileri, üyelerinden uzaklaştıracağı ve

onları devlet örgütüne yakınlaştıracağıdır.

Aslında bu görüş, haksız

da değildir. Zira partiler, giderlerini finanse etmek amacıyla üyelerine

ihtiyaç duymazsa, parti içi kararların oluşumu sırasında üyelerine söz

hakkı tanıma eğiliminde olmayabilir. Bu durumun ise parti içerisin-

de üyelerin hâkimiyetini etkisizleştireceğinden, parti içi demokrasi

ilkesine aykırı olacağı açıktır. Kaldı ki, mali yardım sadece partilerin

üyelerine yabancılaşmasına değil ve ayrıca, üyelerin partilerden uzak-

laşmasına yol açabilir. Günümüzde partilere karşı toplumun duyduğu

güven, partilerin kamusal finansmanında yüksek meblağların söz ko-

nusu olması ve halkın, yapılan yardımı gereksiz bulması gibi neden-

lerle hızla azalmaktadır.

Bu güven erozyonunun en tipik belirtisini,

Ingrid van Biezen, Financing Political Parties and Election Campaigns, s. 36–37;

Şafak Evran Topuzkanamış, “Siyasi Partilere Devlet Yardımı”,

DEÜHFD

, C. 14, S.

2, 2012, s. 191.

Bkz. Fazıl Sağlam, Siyasi Partiler Hukukunun Güncel Sorunları, Beta Yay., 1. Bas-

kı, İstanbul, Temmuz 1999, s. 29; benzer yönde bir görüş için bkz. Zeki Öztürk,

Seçimlerde Paranın Gücü (Seçim Harcamalarının Finansmanı, Şeffaflığı ve Dene-

timi), Ebabil Yay., Ankara, 2006, s. 88.

Andreas Hallerman / Markus Kaim, Parteien im internationalen Vergleich, Druc-