143 / 473
Hapishane İdarelerinin Yetkileri ve Hapsedilen Haklarının Sınırı
142
Giriş
Uluslararası Cezaevi Çalışmaları Merkezi’nin Haziran 2014’te ha-
zırladığı rapora göre 2,5 milyon insan gözaltında veya tutuklu iken,
1
aynı merkezin Kasım 2013 tarihli Dünya Cezaevi Nüfusu Listesi’ne
göre toplam 10,2 milyon insan cezaevlerinde bulunmaktadır.
2
Türkiye’de ise 2004 yılında 58.016 olan ceza infaz kurumu nüfusu 2013
yılında 144.098’e ulaşmıştır.
3
Adalet Bakanlığı istatistiklerine göre 2013
yılında hapishanelerde verilen disiplin cezalarına karşı İnfaz Hakim-
liklerine yapılan başvurularda sadece disiplin cezalarıyla ilgili 14.393
dosya, esasa ilişkin toplam 126.590 dosya hakkında karar verilmiştir.
4
2013 yılında idari yargıda açılan dava sayısının 145.831 olduğu düşü-
nüldüğünde
5
idari yargının görev alanında olmamakla birlikte ceza-
evi idarelerinin idari işlemlerine ilişkin hem sayısal, hem nitelik ola-
rak son derece önemli bir hukuk alanının varlığı ortaya çıkmaktadır.
Buna karşın ceza infaz aşamasına ilişkin hukuki araştırmaların sayısı
son derece az olduğu gibi yüksek mahkeme kararlarında konunun de-
rinlemesine incelendiğini söylemek de güçtür. Diğer yandan bu konu
yargı organlarının önüne daha fazla gelmeye başlamıştır.
Bir başlangıç noktası olarak hapishane
6
idarelerinin yoğun kamu
gücü içeren bir kamu hizmeti sunduğunu saptamak gerekir. Bununla
1
International Centre for Prison Studies, World Pre-trial/Remand Imprisonment
List (2nd Edition),
http://www.prisonstudies.org/sites/prisonstudies.org/files/resources/down-loads/world_pre-trial_imprisonment_list_2nd_edition_1.pdf (Son Erişim Tarihi:
28.7.2015)
2
International Centre for Prison Studies, World Prison Population List (10th Edi-
tion),
http://www.prisonstudies.org/sites/prisonstudies.org/files/resources/downloads/wppl_10.pdf (Son Erişim Tarihi: 28.7.2015)
3
(TÜİK Ceza İnfaz Kurumları İstatistiği, 2014: 2)
4
http://www.adlisicil.adalet.gov.tr/istatistik_2013/114.pdf(Son Erişim Tarihi:
28.7.2015)
5
http://www.adlisicil.adalet.gov.tr/istatistik_2013/ist_tab.htm#(Son Erişim Ta-
rihi: 28.7.2015)
6
Çalışmada “hapsedilen” terimi ceza infaz kurumlarında ve tutukevlerinde bulunan
hükümlü ve tutukluları kapsayacak şekilde, “hapishane” terimi ise ceza infaz ku-
rumları ve tutukevlerini içerecek şekilde kullanılmıştır. İdarenin yetkileri bakımın-
dan tutuklu ve hükümlülerin tabi oldukları hukuki rejimin önemli ölçüde birbirine
benzemesi nedeniyle çalışmada her ikisini ifade etmek üzere hapsedilen terimi ter-
cih edilmiş ve hapishanede bulundukları sürece hak özneliği sıfatına ilişkin benzer
bir statüde olduklarından çalışma kapsamında bir arada ele alınmıştır. Bununla be-
raber, tutuklular henüz haklarında mahkumiyet kararı verilmediğinden savunma
hakları kapsamında belli haklardan daha fazla yararlanabileceklerdir.