dergi-122

Hapishane İdarelerinin Yetkileri ve Hapsedilen Haklarının Sınırı

148

lenlerin hakları ve topluma kazandırılmaları düzenlenmiştir. Buna

göre hapsedilenlere insan onurundan kaynaklanan saygı çerçevesinde

muamele edilmesi, hapsedilenlerin aile ve yakın arkadaşlarla iletişime

geçme, müdafi ve tercüman isteme, çalışma ve ıslahevlerinde eğitim

haklarına sahip oldukları ve iletişimden mahrum bırakılmanın yasak

olduğu düzenlenmiş; bu kişilerin sahip oldukları, ayrıca topluma ye-

niden kazandırılmalarının devletin sorumluluğu olduğu vurgulan-

mıştır.

Hapsedilen hakları konusunda bir başka örnek 2008 yılında kabul

edilen Ekvador Anayasası’nın

51. maddesidir. Maddede hücre hapsi-

nin disiplin cezası olarak öngörülemeyeceği; yakınları ve avukatıyla

görüşme ve ziyaret edilme hakkı; hapis süresince yargısal makamlara

başvuru hakkı; sağlık için insan ve maddi kaynak sağlanması; eğitim,

iş, kültürel ve üretim ihtiyaçlarının karşılanması; hamile ve emziren

kadınlara, genç, yaşlı, hasta ve engellilere özgü muamele; hapsedile-

nin bakımına muhtaç çocukların, genç, engelli ve yaşlıların korunma-

sı için önlemler alınması düzenlenmiştir. Bu kapsamda olmasa da Gü-

ney Afrika Anayasası’nda da yakalanan, göz altına alınan ve suçlanan

kişilere ilişkin 35. maddede avukatla görüşme ve belli kişilerle (eş ya

da partner, aile, seçtiği din temsilcisi, seçtiği doktor) görüşme hakkı ve

istediği bilgilere kendi dilinde erişme hakkı düzenlenmiştir. Benzer

şekilde Tunus (2014, md. 30) ve Zimbabwe (2013, md. 50) Anayasaların-

da da genel olarak hapsedilen haklarından bahsedilmiştir.

Hapsedilenlerin anayasal hakları sorunu anayasacılık hareketi-

nin yaygınlaşmasıyla daha erken tarihlerde gündeme gelmiştir. 19.

yüzyılın sonlarında Alman Kamu Hukukunda hapsedilenlerin hak

ve özgürlük sınırlandırma rejimi Alman İdare Hukukunun kurucu-

su sayılabilecek Otto Mayer tarafından özel güç ilişkisi (

besonderes

Gewaltverh

ltnis

) kavramıyla karşılanarak öğrenciler, kamu görevlile-

ri, askerler ve hükümlülerin hak ve özgürlük rejiminin farklı olduğu

kabul edilmekteydi. Bu ilişki biçiminde hak ve özgürlüklere müdahale

için yasallık ilkesi katı biçimde uygulanmayarak idarenin bu alanda

düzenleyici işlemlerle sınırlama yapmasının mümkün olduğu kabul

Bolivya Anayasası’nın Türkçe çevirisi için bkz. Fevzi Özlüer vd. (ed.), Bolivya

Anayasası: Hukuk Demokrasi, Özerklik, Ekoloji Kolektifi, 2014, s. 172-173.

Anayasanın İngilizce metni için şu web sitesinden yararlanılmıştır: https://www.