dergi-122

TBB Dergisi 2016 (122)

D. Çiğdem SEVER

147

Kişilerin Korunmasına İlişkin İlkeler

ve 1990’da kabul edilen Hap-

sedilenlere Muamele Bakımından Temel İlkeler

. Bunların dışında

çok yakın bir tarihte, Mayıs 2015’te Mandela Kuralları olarak bilinen

ve 1955 kurallarının gözden geçirilmesini amaçlayan kurallar Suçun

Önlenmesi ve Ceza Adaleti Komisyonu tarafından kabul edilmiştir

ve 2015 sonunda BM Genel Kurulu’na sunulması beklenmektedir. Av-

rupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin (2006)2 sayılı Avrupa Hapishane

Kuralları

da temel hak ve özgürlüklere uygunluk konusunda uygu-

lanabilecek belli standartlar belirlemiştir. Yine Avrupa Konseyi’nde

İşkencenin Önlenmesi Komitesi hapsedilenlere kötü muamele konu-

sunda önemli bir işlevi yerine getirmektedir.

Bunların içerikte ortak

paydası ise cezalandırmanın temel amacının iyileştirme olduğunun ve

hapishane koşullarının bu temel ilke çerçevesinde düzenlenmesi ge-

rektiğinin vurgulanmasıdır.

Hapsedilenlerin ne gibi haklara sahip olabileceği konusunda

hakların sınırlarının çizildiği en önemli ulusal kaynaklar ise anaya-

salardır. Anayasalarda bir mali yükümlülüğün yerine getirilmemesi

nedeniyle hapis cezası verilememesi ya da tutuklama veya hürriyetten

yoksun bırakacak cezaların verilmesine ilişkin koşullar, milletvekille-

ri ya da bakanların hapsedilmelerine ilişkin sınırlamalar bulunmakla

birlikte hapsedilenlerin haklarına ilişkin güvenceler ya da hangi hak-

larının diğer yurttaşlardan farklı sınırlanabileceği konusunda doğru-

dan hükümler görece azdır.

Anayasal düzenlemeler içinde bu konuda önemli bir örnek Bo-

livya Anayasasıdır. Bolivya Anayasasının “Özgürlüğünden Mahrum

Bırakılan Kişilerin Hakları” başlıklı 73. ve 74. maddelerinde hapsedi-

Body of Principles for The Protection of All Persons under any form of detention

or Imprisonment,

The Basic Principles for the Treatment of Prisoners

ProfessionalInterest/Pages/BasicPrinciplesTreatmentOfPrisoners.aspx

E/CN.15/2015/L.6/Rev.1. Henüz yürürlüğe girmemiş olmakla birlikte bu ku-

ralların 1955 düzenlemelerine göre çok daha ayrıntılı düzenlemeleri ve kapsamlı

güvenceeri içerdiğini belirtmek gerekir.

Recommendation Rec(2006)2 of the Committee of Ministers to member stateson

the European Prison Rules

Türkiye bakımından inceleme yapıldığından Amerika ve Afrika insan hakları ko-

ruma mekanizmaları çalışma kapsamına dahil edilmemiştir.

Jim Murdoch, The Treatment of Prisoners: European Standarts, Council of Euro-

pe, 2006, s. 34.