268 / 497
TBB Dergisi 2016 (123)
Mehmet Ali AKSOY
267
Diğer deniz alacaklarından farklı olarak geminin mülkiyetine ve
zilyetliğine ilişkin uyuşmazlıklarda ihtiyati haczin konusu uyuşmaz-
lık konusu gemidir. Söz konusu alacaklara ilişkin olarak alacaklının
geminin iade borcu için baskı oluşturmak amacıyla donatanın diğer
gemilerinin ihtiyati haczini talep etmesine izin verilmemiştir (TTK m.
1352, m. 1369/3).
2.1.2. Gemi Alacakları
Gemi alacakları TTK m. 1320’de tahdidi olarak sayılmıştır. Söz ko-
nusu alacaklar sözleşme veya haksız fiil niteliğindeki bir para alaca-
ğının ödenmesi niteliğindedir.
35
Gemi alacakları aynı zamanda deniz
alacağı teşkil ettiği için deniz alacağı kavramı, gemi alacağı kavramın-
dan daha geniş bir kavramdır. TTK m. 1352/1’de
• Geminin işletilmesinin sebep olduğu zıya veya hasar (TTK m.
1352/1/a).
Söz konusu bent kapsamında değerlendirilen deniz alacakların-
dan geminin işletilmesinin neden olduğu çatma gibi bazı zararların
aynı zamanda gemi alacağı olarak kabul edilen zararlara sebebiyet ve-
receği şüphesizdir.
• Geminin işletilmesi ile doğrudan doğruya ilgili olarak karada
veya suda meydana gelen can kaybı veya diğer bedensel zararlar.
(TTK m. 1352/1/b).
Söz konusu bent her türlü ölüm ve yaralanma halini kapsayacak
şekilde kaleme alınmıştır. Bu nedenle yalnızca çatmadan kaynakla-
nan ölümler değil iş kazası nedeniyle meydana gelen yararlanma veya
ölümler de söz konusu düzenleme kapsamında değerlendirilir. Kendi-
sine yüklenen borçların yerine getirilmemesi durumunda bir geminde
yürütülen kurtarma faaliyetlerinin kurtarana yöneltilecek istemleri
de söz konusu bent kapsamında değerlendirilmektedir.
36
• Kurtarma ücreti (1320/1(c)
Düzenleme kapsamına girecek alacaklar TTK m. 1398 ve m. 1312
35
Atamer, Cebri İcra, s. 175.
36
M. Fehmi Ülgener, “Gemilerin İhtiyati Haczine İlişkin 1999 Tarihli Cenevre
Konvansiyonuna Bir Bakış” DHD Yıl, 3 Sayı 3-4, s, 7-16, s. 8.