277 / 497
Gemilerin İhtiyati Haczi
276
aynı zamanda kambiyo senedi alan alacaklı, rehnin paraya çevrilmesi
yoluyla takip yapmaksızın doğrudan kambiyo senetlerine özgü haciz
yoluyla takip yapabilir (İİK m. 45/II; 167/1). TTK’de özel takip yollarına
tabi söz konusu belgelere dayanan alacaklar için geminin ihtiyati hac-
zine ilişkin özel bir hükmün bulunmaması ve kambiyo senetlerinin
mücerretliği karşısında kambiyo ilişkisine dayanan alacaklının gemi-
nin ihtiyati haczini ve seferden men’ini talep etme olanağı temel iliş-
kinin kambiyo ilişkisi ile bağlantısının ispat edilebildiği ölçüde müm-
kündür (bakınız TTK m. 1015/6, 1016/7).
74
2.2. Üzerinde İhtiyati Haciz Kurulabilecek Bir Geminin
Mevcut Olması
İhtiyati haciz kararı, Türk karasularında bulunan ticari gemiler
hakkında uygulanır. Geminin Türk bayrağı taşıyıp taşımaması önem
arz etmeyeceği gibi ihtiyati haczi talep edilen geminin sicile kayıtlı
olup olmaması da önem arz etmez. Ancak İİK m. 82 uyarınca kamu
gemileri hakkında ihtiyati haciz kararı verilemez. Bununla birlikte söz
konusu istisna hükmünün dar yorumlanması ve ticari şekilde işletilen
kamu gemileri hakkında ihtiyati haciz kararı verilmesi gerekir.
75
Zira
suda ekonomik menfaat sağlama amacına tahsis edilen veya fiilen böy-
le bir amaç için kullanılan her gemi, kimin tarafından ve kimin adına
veya hesabına kullanılırsa kullanılsın “ticaret gemisi” sayılır (TTK m.
931 2) ve kanunda aksine hüküm bulunmadığı takdirde TTK’nın deniz
ticaretiyle ilgili hükümleri ticaret gemileri hakkında uygulanır (TTK
m. 935/1). Ayrıca
BMDHS (Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleş-
mesi UNCLOS) m 28’e göre transit geçiş yapan bir gemi hakkında ihti-
yati tedbir kararı ancak geminin geçişi sebebiyle ve yolculuk sırasında
veya yolculuk nedeniyle ortaya çıkan kılavuz, romorkaj, tamir ücret-
leri gibi deniz alacakları için verilebilir. Söz konusu alacaklar dışında-
ki bir alacak için transit geçiş yapan bir geminin durdurulması veya
çevrilmesi ise mümkün değildir.
76
Söz konusu ihtiyati haciz kararları
gemi Türk karasularını terk edinceye kadar uygulanabilir (TTK m.
1367/1/b). Bunun yanında transit geçiş yapan bir gemi hakkında ihti-
74
Özekes, s. 125.
75
Tekil, s. 458.
76
Ekşi, s. 157.