281 / 497
Gemilerin İhtiyati Haczi
280
Şahsi talep hakları açısından ise muaccel alacaklar için alacağın
bir deniz alacağı niteliğinde olması (TTK m. 1352) ihtiyati haciz sebebi-
dir ve ihtiyati haciz talep edebilmek için başkaca bir unsur aranmaz.
88
Müeccel alacaklar için ihtiyati haciz talep edilebilmesi içinse öncelikle
alacağın deniz alacağı niteliğinde olması yanında ayrıca alacağın mü-
eccel alacaklarda ihtiyati haciz istenmesine ilişkin İİK m. 257/2 şart-
larını da taşıması gerekir. Buna göre müeccel alacaklar için geminin
ihtiyati haczinin talep edilebilmesi için borçlunun muayyen yerleşim
yerinin olmaması; taahhütlerinden kurtulmak için mallarını gizle-
meye, kaçırmaya veya kendisi kaçmaya hazırlanması yahut kaçması
veya bu amaçla alacaklıların haklarını ihlal eden hileli işlemlerde bu-
lunması gerekir (İİK m 257/2; TTK m. 1353). Ayrıca müeccel alacaklar-
da ihtiyati haczin uygulanması durumunda
89
söz konusu borçlu için
alacağın muacceliyet kazanacağının da kabulü gerekir. Bu durumda
birden çok borçlu varsa diğer borçlular için alacak müeccel olmaya de-
vam edecektir (İİK m. 257/3).
Güvenceyle teminat altına alınmış alacaklar açısından ise vadeden
söz konusu alacağın talep edilebilir olması yani ipoteğin dayandığı ala-
cağın muaccel olması anlaşılır.
90
İİK’ye göre ister vadesi gelmiş olsun
ister vadesi gelmemekle birlikte şartları oluşsun rehinle temin edilmiş
bir alacağın ihtiyati haczi talep edilemez.
91
Ancak TTK’de gemilerin
ihtiyati haczi açısından farklı bir düzenlemeye gidilmiş ve teslim şartı
olmadığı için rehinle temin edilmiş olsa dahi gemilerin ihtiyati hac-
zine izin verilmiştir. Gemi ipoteğiyle temin edilen alacağın belirtilen
şartları taşıması durumunda vadeden önce de ihtiyati haciz istenmesi
mümkündür. Ayrıca kanun koyucu gemi malikinin veya üçüncü bir
kişinin fiili nedeniyle ipoteğin tehlikeye düşmesi durumunda alacağın
vadesi gelmeden de ihtiyati haciz istenebilmesine izin vermiştir. Gemi
veya tesisatının kötüleşmesi sonucu gemi ve kapsamına dâhil unsur-
lar değer kaybına uğrar ve ipoteğin teminat fonksiyonunun azalırsa
92
88
TTK Genel Gerekçesi no 200.
89
Alacağın muaccel hale gelmesi için ihtiyati haciz isteme şartlarının oluşması veya
ihtiyati haciz kararı verilmesi yeterli değildir. İhtiyati haczin uygulanması da
gerekir. Saim Üstündağ, İcra Hukukunun Esasları, Sulhi Garan Matbaası İstanbul
1970, s. 486; Özekes, s. 290.
90
Pekcanıtez/Atalay/Özkan/Özekes, s. 536,537.
91
Özekes, s. 117.
92
Kalpsüz, s. 137.