320 / 497
TBB Dergisi 2016 (123)
Ş. Barış ÖZÇELİK
319
çerçevesinde, sözleşmeye aykırılığın türlerine göre ayrı ayrı incelemek
gerekir.
2. Mücbir Sebeplerle İfanın İmkânsız Hâle Gelmesinin
Sonuçları
Yüklenicinin ediminin mücbir sebep sayılan bir olay neticesinde
tümüyle ve sürekli olarak imkânsız hale gelmesi durumunda, yükleni-
ci borcu aynen ifa yükümünden kurtulur (TBK 112). Bu, mücbir sebep-
ten bağımsız, tabiat ve mantık kurallarını gereği olarak ortaya çıkan
bir sonuçtur. Her ne kadar KİSK’in çeşitli hükümlerinde, imkânsızlığı
da kapsayacak şekilde sözleşmenin feshinden söz edilmişse de, borç-
lunun sorumlu olmadığı sonraki imkânsızlık halinde edim yüküm-
lerinin karşılıklı olarak sona ermesi kanun gereği (TBK 136/II) ortaya
çıktığından, idarenin sözleşmenin sona erdirilmesi yönündeki kararı
ve bildirimi, edim yükümlerinin sona ermesi bakımından açıklayıcı
bir nitelik taşır.
İmkânsızlığın mücbir sebepten kaynaklanması etkisini, yüklenici
hakkında KİSK’in sözleşmeye aykırılığa bağladığı sonuçların (KİSK 20)
uygulanmamasında gösterir. KİSK 23’te bu durum, “
Mücbir sebeplerden
dolayı sözleşmenin feshedilmesi halinde, hesabı genel hükümlere göre tasfi-
ye edilerek, kesin teminat ve varsa ek kesin teminatlar iade edilir.
” şeklinde
ifade edilmiştir. Bunun anlamı, yüklenicinin, aynen ifa yükümünden
tazminat gerektirmeksizin kurtulmasıdır. Bu durumda, sözleşmede
aksine hüküm bulunmadıkça, öngörülen gecikme cezası (cezaî şart)
da talep edilemez (TBK 182/II).
58
KİSK karşı edime, yani idarenin ücret ödeme borcuna ilişkin her-
hangi bir hüküm içermediği için, bu konuda KİSK 36 delâletiyle TBK
136/II uygulanır. Bu hüküm uyarınca yüklenicinin aynen ifa yükü-
münden tazminat ödemeksizin kurtulmasının sonucu olarak, karşı
edim, yani idarenin ücret ödeme borcu da sona erer. Yükleniciye ya-
pılmış bir ödeme varsa, bunun da sebepsiz zenginleşme hükümleri
uyarınca iadesi gerekir (TBK 136/II).
Mücbir sebep teşkil eden olay sonucunda ifa kısmen
imkânsızlaşmışsa, TBK 137’nin uygulanması gerekir. Buna göre kural
olarak yüklenicinin, edimin imkânsızlaşan kısmını aynen ifa yükümü
58
Bkz. Dural, s. 127; Eren, (Borçlar) s. 1187.