482 / 497
TBB Dergisi 2016 (123)
Kürşat KARACABEY
481
uygulanabilir kılmak mümkün değildir. Aynı sorun, arabuluculuğun
zorunlu hale getirilmesi halinde de sağlıklı ve sonuç alıcı işleyişin ger-
çekleşememesi bakımından söz konusu olabilecektir.
Peki, arabuluculuğun, hukuk uyuşmazlıklarında alternatif (se-
çimlik) bir yol olarak uygulanabilirliğini sağlama anlamında ne yapı-
labilir?
Madem ki arabulucu marifetiyle çözümlenmek istenen –kamu
düzenini ilgilendiren hususlar dışındaki- hukuk uyuşmazlıklarının,
alternatif bir çözüm yöntemine kavuşturulması isteniliyor, o taktirde
yapılması gereken şu olmak gerekir:
Öncelikle arabuluculuğu, yürütme organının bir temsilcisi olan
Adalet Bakanlığı’nın –büyük ölçüde tek yetkili şekilde- organize et-
mesi yerine, kurumun yargı erki içinde yapılandırılması tercihine hak
verilmelidir. Zira hukuk uyuşmazlıklarının nihai çözümünü öngören
arabuluculuk mekanizması, dar anlamda değil fakat, geniş anlamda
yargısal bir süreçtir. Bu durum, yazının ilk bölümlerinde de değinilen
kuvvetler ayrılığı ilkesinin bir gerektirmesidir. Bu doğrultuda yapıl-
ması gereken; arabuluculuk kurulu ve bürokrasisinin yargı erkinin üç
unsurunun (hakimler, savcılar ve avukatlar) eşit katılımı ile özerk bir
yapının meydana getirilmesidir.
Türkiye’nin sosyo-kültürel altyapı gerçekleri gözetildiğinde, ara-
buluculuk uygulamasının hızlı ve etkili olarak kurumsallaşabilmesi
için ikinci önerimiz de şu olacaktır:
Her bir yargı çevresi için oluşturulacak “arabuluculuk merkezleri,”
ilgili il barolarının bünyelerinde ayrı ve kısmen özerk bir yönetsel yapı
olarak kurulmalıdır. Büyük illerde ihtiyaca göre birden fazla merkez
kurulması veya merkeze bağlı şubeler açılması da mümkündür. Her
bir merkez yönetiminin seçimi ve işleyişi, merkeze kayıtlı arabulucu-
ların iradeleriyle şekillenmeli; bu suretle baro yönetimi değişiklikle-
rinden etkilenmelerinin engellenmesi sağlanmalıdır. Her bir arabulu-
culuk merkezi kayıtlı arabulucular üzerinde performans ve disiplin
işlemleri bakımından iç denetim yapmalıdır. Arabuluculuk ile ilgili
politikaların tespiti, ülkesel ölçekteki koordinasyonun sağlanması ve
merkezlerin üst denetimi ile merkez kararlarına karşı itiraz mercii de
yargı erki bünyesindeki üst yapıya ait olmalıdır.