47 / 497
Siyasî İstikrar Temelli Koalisyon Eleştirileri: Anayasa Hukuku Açısından Ampirik Bir Analiz
46
bir süreçten ibaret değildir. Bunun dışında, koalisyonlar, zaman za-
man “rejimi koruma”, “demokrasiyi yaşatma”, “toplumsal barışı teşvik
etme” işlevlerini bile üstlenebilmektedirler. Siyasî partileri koalisyon
politikalarını değerlendirirken bu geniş perspektifi akılda tutmak ise,
ilk başta açıklanması zor gibi görünen pek çok birlikteliği açıklamayı
mümkün kalmaktadır.
2) Koalisyonlar ve Siyasî İstikrarsızlık Eleştirisi: Bir Savunma
Denemesi
Yukarıda da değinildiği üzere, gerek Türkiye’de gerek dünyada,
koalisyon hükümetleri söz konusu olduğunda en sık dile getirilen
eleştirilerden biri; koalisyon hükümetlerinin siyasî belirsizlik, istik-
rarsızlık ve darboğazlara gebe olmasıdır. Aşağıda kısaca “siyasî is-
tikrarsızlık eleştirisi” olarak adlandırılacak olan bu eleştiriler, adeta
doğal bir tespit
olarak ileri sürülmektedir. Bununla birlikte, değinilen
bu eleştirilerin hangi verilere dayanarak yapıldığını anlamak da ko-
lay değildir. Dahası, bu iddia ve eleştirilerin doğruluğunu test etmek,
ilk başta göründüğünden çok daha zordur. Zira koalisyon hükümet-
lerinin istikrarlı olup olmadıklarını araştırırken kullanılabilecek ilk
yöntem olarak akla gelen “salt karşılaştırma” yöntemi, esasen elverişli
bir yöntem olmaktan uzaktır. Diğer bir deyişle; tek tek ülkeleri alıp,
buralardaki koalisyon hükümetlerini ve tek parti hükümetlerini ayrı
sütunlara yazıp alt alta toplamak ve sonuçta çıkan toplamdan hareket-
le, hangi modelin daha uzun hayatta kaldığına bakmak, uygulanma-
sı mümkün olmayan bir araştırma yöntemidir. Bunun sebebi ise, iki
ayrı sorundan kaynaklanmaktadır. Bunlardan birincisi; Tablo 1’in de
gösterdiği üzere, bazı çağdaş demokrasilerde tek parti hükümetlerine,
diğer bazılarındaysa koalisyon hükümetlerine rastlanmıyor oluşudur.
Dolayısıyla bu yöntem, karşılaştırmalı çalışmalar yapmaya müsait ol-
madığı gibi, pek çok ülkenin tek tek incelenmesini bile olanaksız kıl-
maktadır.
Bu elverişsizliğin diğer bir sebebi de, salt matematiksel bir
yöntemin her bir hükümet döneminde ortaya çıkan siyasî koşulları ve
toplumsal şartları görmezden gelmeye sebep olmasıdır. Gerçekten, bu
yolla bir sonuca ulaşmaya çalışmak, toplumsal incelemelerin doğasın-
dan kaynaklanan çeşitliliği ve önceden tahmin edilemeyen durumları
gözden kaçırmak sonucunu doğurmaktadır. O yüzden, kanımızca en
doğru yöntem; koalisyon hükümetlerini doğrudan doğruya tek parti