190 / 561
TBB Dergisi 2016 (124)
Mustafa BABAYİĞİT
189
Anayasa Mahkemesi kararlarının bağlayıcı olması, ilgili Anayasa
maddesinde belirtilmiş olan kişi ve organların Anayasa Mahkemesi
kararına uygun olarak hareket etmesi demektir. Yasama organının
Anayasa Mahkemesi kararını yok sayarak iptal edilen kanunun ay-
nen yeniden kanunlaştıramaması ya da benzer bir kanun yapama-
ması demektir.
14
Anayasa Mahkemesi kararını beğenmeyen yasama
organının bu durumda yapacağı şey kanunun iptal gerekçesi olan
Anayasa hükmünü değiştirmesidir. Bunu yapamadıktan sonra bu ip-
tal kararına uygun kanun yapmak yükümlülüğü vardır. Bu noktada
Anayasa Mahkemesi kararlarına uyulmaması hukuki ve cezai sorum-
luluğu gündeme getirecektir. Ancak yasama organı iptale konu olan
yasa maddesi yerine yeni bir yasa yapmayarak Mahkemenin kararını
konusuz bırakması mümkündür.
15
Yalnız burada iptal edilen kanun
hükmünün iptali ile kanun boşluğunun oluşmamış olması gerekir.
Öğretide yasama organının Anayasa Mahkemesi kararını yok sa-
yarak iptal edilen kanunun aynen yeniden kanunlaştırması halinde,
bu yeni kanuna yönelik iptal başvurusunda bu yasanın iptali yoluna
gitmektense, önceki iptali gerekçe göstererek yasanın yokluğunun tes-
pit edilmesinin daha yerinde olacağı dile getirilmektedir. Zira yoklu-
ğuna karar verilmesi halinde hukuk âleminde sonuç doğurmayan bir
metne dayanarak kazanılmış hak hususunun gündeme gelemeyeceği
vurgulanmaktadır.
16
Bu noktada ABD Yüksek Mahkemesinin Mar-
bury v. Medison davasında verdiği kararda yazılı anayasayı yaratan-
ların onu ulusun temel ve en yüce hukuku olarak gördüklerinde kuş-
ku bulunmadığına göre, Anayasa’ya aykırı olan yasama işlemlerinin
kendiliğinden hükümsüz ve geçersiz olduğu gerçeğini tüm hükümet-
lerin benimsemesi gerektiğini vurgulaması da bu düşünceyi destek-
lemektedir.
17
Dolayısıyla burada iptal edilen kanunun aynen ve yeni-
den yasalaşması halinde Anayasa’nın emredici hükmü olan Anayasa
Mahkemesi kararlarının bağlayıcı olduğu kuralı ihlal edildiğinden ve
14
Adalı, s. 6-7.
15
Servet Armağan, Anayasa Mahkememizde Kazai Murakabe Sistemi, İstanbul
1967, s. 149; Şekerci, s. 679.
16
Yıldırım, s. 80.
17
Ali Ülkü Azrak, “Anayasa Mahkemesi İptal Kararlarının Geriye Yürümezliği”,
Anayasa Yargısı, C. 1, Y. 1984, s. 155.