191 / 561
Türk Hukukunda Anayasa Mahkemesi Kararlarının Geriye Yürümezliği Sorunu...
190
hali hazırda verilmiş olan bir iptal kararı olduğundan bu iptal sonrası
yapılan yeni yasa düzenlemesinin yok hükmünde olduğunun tespiti
yerinde olacaktır.
Diğer taraftan Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararlarının bağ-
layıcı olmasından kastın hem hüküm fıkrasının hem de gerekçenin
bağlayıcı olduğu hususudur.
18
Zira hüküm fıkrasının temel dayanak-
ları olan gerekçenin bağlayıcı olmaması hüküm fıkrasının etkisini ve
sonuçlarını amaca uygun olarak ortaya çıkaramaması sonucunu orta-
ya çıkaracaktır. Bu kapsamda Anayasa Mahkemesi’nin 1991/50 sayılı
kararında Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararlarının gerekçesinin de
bağlayıcı olduğu vurgulanmıştır.
19
c. Geriye Yürümemesi
Anayasa’nın 153’üncü maddesi gereğince Anayasa Mahkemesi ka-
rarları geriye yürümez. Anayasa Mahkemesi kararlarının geriye yü-
rümemesinin gerekçesi olarak iptal kararlarının,“kazanılmış hakları”
ortadan kaldırıcı bir sonuç doğurmasının önlenmesi olduğu belirtil-
miştir.
20
Aynı şekilde, hukuki güvenlik ve istikrar, adalet, kamu dü-
zeni ve kamu yararı gibi temel kavramlar gerekçe gösterilmektedir.
21
Anayasa Mahkemesi kararlarını geriye yürümeyeceğine ilişkin
temel ilke hem 1961 Anayasası’nda hem de 1982 Anayasası’nda yer al-
mıştır. Her iki Anayasa’da da iptal edilen hükümlerin iptal kararının
Resmi Gazete’de yayınlanmasından itibaren yürürlükten kalkacağı dü-
zenlenmiştir. Fakat bu düzenlemeye rağmen, Anayasa Mahkemesi’nin
kararlarının zaman içindeki etkisi, bir başka deyişle geriye yürüyüp
18
Armağan, s. 149; Yıldırım, s. 74.
19
Yıldırım, s. 74.
20
Şeref Gözübüyük, Anayasa Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara 2013, s. 292; Akgül,
s. 1061.
21
Erol Cansel, “Anayasa Mahkemesinin Verdiği İptal Kararından Doğan Kimi
Sorunlar”, Anayasa Yargısı, C. 9, Ankara 1992, s. 93; Yıldırım, s. 73; Erdoğan
Teziç, Anayasa Hukuku, Beta Yayınevi, 2015, (Anayasa) s. 264-265; Metin Kıratlı, :
Anayasa Yargısında Somut NormDenetimi: İtiraz Yolu, AÜSBF Yayınları, Ankara
1966, s. 178-179; Yıldırım Uler, “Anayasa Mahkemesi Kararları Geri Yürür”,
Bahri Savcı’ya Armağan, Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayınları 7, Ankara 1988, s.
532; Şekerci, s. 680; Yılmaz Aliefendioğlu, “Anayasa Mahkemesince Verilen İptal
Kararlarının Zaman İçindeki Etkisi”,
Amme İdaresi Dergisi
, C. 23, S. 3, Ankara 1990,
s. 3.