192 / 561
TBB Dergisi 2016 (124)
Mustafa BABAYİĞİT
191
yürümeyeceği öğretide ve mahkeme kararlarında sürekli olarak tar-
tışılmıştır.
Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararlarının geriye yürümeme-
si ve yayınlamasından itibaren etki doğurması nedeniyle tespit edici
değil kurucu nitelikte olduğu dile getirilmektedir.
22
Ancak iptal ka-
rarına tespit edici değil de kurucu bir nitelik atfetmek iptal kararının
niteliği ile bağdaşmadığı da dile getirilmektedir. Zira içeriği itibariyle
Anayasa’ya aykırı olan bir kanun, Anayasa Mahkemesi’nin kararı ile
karar tarihine kadar hukuka uygunluk kazandığı ve bunun ise huku-
ka aykırı işleme sonradan icazet verilmesi niteliğinde olduğu ve hu-
kuk devleti ilkesi ile normlar hiyerarşisine aykırılık oluşturacağı dile
getirilmektedir.
23
Görüldüğü üzere iptal kararlarının geriye yürümemesi kuralının
mutlak bir şekilde uygulanması halinde, iptal kararına kadar kanu-
nun uygulanmasından zarar görenler cezalandırılmış veya kanunun
uygulanmasından menfaat elde edenler imtiyaz elde etmiş olacak ve
iptal kararı ile artık kanun uygulanamaz hale geldiğinden eşitlik ilke-
sine aykırı bir durum ortaya çıkmış olacaktır.
24
Diğer taraftan, mahkeme kararlarının geriye yürümemesi ilkesi,
kanunların geri yürümemesi ilkesi ile benzer özellikler taşımaktadır.
Burada temel amacın iptal edilen yasaya dayanılarak yapılan işlemle-
rin geçerliğinin korunmasıdır. Ancak bu ilkeyi mutlak kabul etmek
mümkün değildir.
Özelikle Anayasa Mahkemesi kararları geriye yürümeyecekse
somut norm denetimine başvurunun bir anlamı olmayacaktır. Zira
somut norm denetiminde, iptal kararı durdurulan dava bakımından
geriye yürür.
25
Diğer taraftan uygulanmakla hükmünü icra eden tek kullanımlık
yasaların iptal edilmesine karşın geriye yürümemesi halinde bunların
iptalinin bir anlamı olmayacaktır. Dolayısıyla iptal kararlarının geriye
22
Aliefendioğlu, s. 3; Azrak, s. 154.
23
Azrak, s. 153; Halil Altındağ,“Anayasa Mahkemesinin İptal Kararı Veya Anayasa
Değişikliği Sonrasında İdari Dava Açma Süresinin Yeniden Doğması
”,
Gazi
Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
C. XVIII, S. 3-4, Y. 2014, s. 776-777.
24
Altındağ, s. 177.
25
Kıratlı, s. 180; Cansel, s. 94.