195 / 561
Türk Hukukunda Anayasa Mahkemesi Kararlarının Geriye Yürümezliği Sorunu...
194
yürümesi prensibinin temel felsefesi batıl olan kanun ile hak sahibi
olunamayacağı noktasındadır.
30
Öte yandan Federal Almanya’da kesinleşmiş hükümler yönün-
den iptal kararlarının ne şekilde geriye yürüyeceğine ilişkin farklı bir
düzenleme vardır. Yukarıda bahsi geçen Federal Almanya Anayasa
Mahkemesinin Kuruluş Kanunu’nda iptal edilen norm nedeniyle ve-
rilen kesinleşmiş bir ceza hükmüne karşı, yargılamanın yenilenmesi
yolunun mümkün olduğu düzenlenmiştir. Düzenlemenin amacı iptal
kararlarının kesinleşmiş kararlar yönünden geriye yürümesi halinde
doğabilecek mahzurları önlemektir. Buna göre iptal edilen kanun ne-
deniyle hakkında kesinleşmiş ceza hükmü olan kişinin yargılamanın
yenilenmesini isteme hakkı var iken, iptal edilen norm nedeniyle ceza
hükmü dışındaki diğer alanlarda verilmiş ve kesinleşmiş hükümler
hakkında yargılamanın yenilenmesi istenememektedir. Netice itiba-
riyle Federal Almanya’da iptal kararları ceza hükmü dışında kesinleş-
miş hükümlere karşı geriye yürümemekle birlikte iptal edilen kanun
nedeniyle verilmiş kesinleşmiş hükümlerin icrası da istenememekte-
dir. Öte yandan bu durumda tarafların eski halin iadesini isteme hak-
kı da yoktur.
31
Federal Almanya’da iptal kararları verilinceye kadar oluşabile-
cek ağır hak ihlallerinin önlenmesi ve iptal kararının geriye yürü-
mesine ilişkin uygulamada ortaya çıkabilecek diğer sorunları çözme
adına uygulanan diğer bir yol da geçici tedbir kararıdır. Federal Ana-
yasa Mahkemesi Kanunu’nda Federal Anayasa Mahkemesi’ne belirli
alanlarda geçici tedbir kararı verme yetkisi verilmiştir. Federal Ana-
yasa Mahkemesi’nin geçici tedbir kararı verebilmesi için; ağır sakın-
caların doğmasını önlemek veya tehdit edici bir gücü engellemek ya
da başka önemli bir nedenle kamu yararı açısından acilen zorunlu
olması durumları olması gerekmektedir. Ancak Federal Anayasa
Mahkemesi, içtihat yoluyla belirli konularda geçici tedbir kararı ver-
30
Burhan Kuzu, “Anayasa Mahkemesinin İptal Kararlarının Geriye Yürümezliği
Sorunu”
,
İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası
, C. 52, S. 1-4, Y. 1986-
1987 s. 201;
Teziç, (Anayasa) s. 264-265; Necip Bilge,
“
Anayasa Mahkemesi İptal
Kararlarının Geriye Yürümezliği Sorunu”
, Ankara Barosu Dergisi
, S. 3, Y. 1990, s.
360.
31
Kuzu, s. 202-223 ; Teziç, (Anayasa) s. 264-265.